بسمه تعالی
اقتصاد مقاومتی :
مقدمه :
با ظهور انقلاب اسلامی، شکل جدیدی ازحکومت در دنیا پدیدار شد که بنای سازگاری با قطب قدرت استکبار را نداشته و به مبارزه با استکبار پرداخت. ظهور چنین حکومتی آن هم درمنطقه خاورمیانه که ازلحاظ اقتصادی و ژئوپلیتیکی دارای اهمیت بسیار زیاد است، باعث شد که نظام استکبار جهانی با تمام قوا به مبارزه با انقلاب برخیزد.
با پایان یافتن جنگ و عدم پیروزی استکبار در زمینه های نظامی، تهاجم به عرصه‌های دیگرکشیده شد. یکی از این عرصه‌ها که خصوصاً در سالهای اخیر با تهاجمات گسترده همراه بوده است، “عرصه اقتصادی” است. بنابراین خود انقلاب اسلامی مکلف به نوآوری و نظریه‌پردازی و الگو‌‌سازی در عرصه‌های جدید اقتصادی است. هرکشوری که علم استکبار‌ستیزی را برپاکند، نیازمند چنین الگوهایی است. یکی ازاین مفاهیم “اقتصاد مقاومتی” است.
در چند سال اخیر و با شدت یافتن تحریم های یک جانبه و غیرانسانی غرب علیه جمهوری اسلامی ایران با هدف متوقف کردن برنامه های صلح آمیز هسته ای ایران، واژه ی جدید « اقتصاد مقاومتی » به ادبیات اقتصادی کشور اضافه و به فراخور حال و روز اقتصاد کشورمان مورد بحث قرار گرفته است.
این واژه اولین بار در دیدار کارآفرینان با مقام معظم رهبری در شهریور سال ۱۳۸۹ مطرح گردید. در همین دیدار، مقام معظم رهبری « اقتصاد مقاومتی » را معنا و مفهومی از کارآفرینی معرفی و برای نیاز اساسی کشور به کارآفرینی نیز دو دلیل « فشار اقتصادی دشمنان » و « آمادگی کشور برایی جهش » را معرفی نمودند.
سال ۱۳۹۳ برای هفتمین سال متوالی بود که نامگذاری سال‌ها در ایران با موضوعات اقتصادی انجام شد. این نام‌گذاری‌ها را نمی‌توان بدون دلیل دانست.
ریشه‌ی اهمیت موضوعات اقتصادی در این چند سال اخیر را میتوان در «تحولات درون کشور» و «تحولات در عرصه‌ی بین‌المللی» عنوان کرد.
با نگاهی به عناوین این چند سال توسط مقام معظم رهبری:
سال ۱۳۸۷«نوآوری و شکوفایی»،
سال ۱۳۸۸ «اصلاح الگوی مصرف»،
سال ۱۳۸۹ «همت مضاعف و کار مضاعف»،
سال ۱۳۹۰ «جهاد اقتصادی» ،
سال ۱۳۹۱ «تولید داخلی، حمایت از کار و سرمایه‌ی ایرانی»،
سال ۹۲ ۱۳ « حماسه سیاسی ، حماسه اقتصادی» ،
سال ۱۳۹۳ « فرهنگ واقتصاد باعزم ملی ومدیریت جهادی» .
به جنبه‌های مختلفی از اقتصاد مقاومتی می‌رسیم. به عبارت دیگر، شعار سالهای اخیر هریک به نوبه‌ی خود جنبه‌های مختلف اقتصاد مقاومتی را به همراه دارند.
منظومه‌ى اقتصادی
مقام معظم رهبری : من سال ۸۶ در صحن مطهر على‌بن‌موسى‌الرضا (علیه الصّلاة و السّلام) در سخنرانىِ اول سال گفتم که اینها دارند مسئلهى اقتصاد را پیگیرى میکنند .
بعد هم آدم میتواند فرض کند که این شعارهاى سال حلقه‌هائى بود براى ایجاد یک منظومه‌ى کامل در زمینه‌ى مسائل اقتصاد؛ یعنى اصلاح الگوى مصرف، مسئلهى جلوگیرى از اسراف، مسئلهى همت مضاعف و کار مضاعف، مسئلهى جهاد اقتصادى، و تولید ملى و حمایت از کار و سرمایه‌ى ایرانى. ما اینها را به عنوان شعارهاى زودگذر مطرح نکردیم؛ اینها چیزهائى است که میتواند حرکت عمومى کشور را در زمینه‌ى اقتصاد ساماندهى کند؛ میتواند ما را پیش ببرد. ما باید دنبال این راه باشیم.
ما چند سال پیش «اقتصاد مقاومتى» را مطرح کردیم. همهى کسانى که ناظر مسائل گوناگون بودند، میتوانستند حدس بزنند که هدف دشمن، فشار اقتصادى بر کشور است. معلوم بود و طراحى‌ها نشان میداد که اینها میخواهند بر روى اقتصاد کشور متمرکز شوند.
اقتصاد کشور ما براى آنها نقطه‌ى مهمى است. هدف دشمن این بود که بر روى اقتصاد متمرکز شود، به رشد ملى لطمه بزند، به اشتغال لطمه بزند، طبعاً رفاه ملى دچار اختلال و خطر شود، مردم دچار مشکل شوند، دلزده بشوند، از نظام اسلامى جدا شوند.هدف فشار اقتصادى دشمن این است، و این محسوس بود؛ این را انسان میتوانست مشاهده کند.
با توجه به شعار چند سال اخیر، جنبه های مختلفی برای اقتصاد مقاومتی تعریف میشود:
- نوآوری و شکوفایی؛
نوآوری و شکوفایی به عنوان محرک رشد پایدار شناخته میشود. همچنین کمبود نوآوری یکی از عوامل اصلی پایین بودن سطح رشد اقتصادی در کشورهای در حال توسعه شناخته میشود.
ایده‌ی اصلی نوآوری مبتنی بر این نکته است که نوآوری سبب افزایش تولید از طریق افزایش توان تولید افراد و نهایتاً رشد اقتصادی می‌گردد.
بر مبنای این ایده، سال ۱۳۸۷ به عنوان سال «نوآوری و شکوفایی» معرفی شد و انتظار رهبری از نامگذاری سال ۱۳۸۷ نیز این بود که در همه‌ی بخش‌ها نوآوری به وجود آید.
بر مبنای تعریف که در ابتدا از اقتصاد مقاومتی ارائه شد (اقتصادی که با وجود فشار خارجی زمینه‌ی رشد و شکوفایی را فراهم کند) و نیز با تأثیری که نوآوری و شکوفایی بر افزایش تولید ناخالص داخلی هر کشور دارد، یکی از مهمترین مؤلفه‌ها برای اقتصاد مقاومتی، نوآوری و شکوفایی است.
این موردبه عنوان یک حلقه‌ی زنجیرازشعارهای چندسال اخیر، ازشاخص‌های اصلی اقتصادمقاومتی به شمار می‌رود. امید است که با توجه به حفظ حقوق مالکیت معنوی درکشور، توجه جدی‌تری به این شاخص گردد.
- اصلاح الگوی مصرف؛
در سال ۱۳۸۸ اصلاح الگوی مصرف به عنوان شعار سال انتخاب شد و در راستای این برای اقتصاد مقاومتی، میتوان اصلاح الگوی مصرف را یکی دیگر از جنبه‌های مهم اقتصاد مقاومتی برشمرد،
اما چرایی این موضوع را میتوان به این صورت بیان کرد که یکی از ابتدایی‌ترین و اصولی‌ترین مبانی علم اقتصاد «کمبود منابع» است.
به عبارت دیگر، علم اقتصاد علم استفاده‌ی بهینه از امکانات و منابع محدود در راستای ارضای نیازهای نامحدود بشری است. افزایش مصرف در جامعه باعث افزایش استفاده از منابع محدود می‌گردد و در نتیجه، سرمایه‌گذاری را کاهش می‌دهد.
حال عبارت فوق را به این صورت بیان می‌کنیم که اگر با منابع موجود الگوی مصرف جامعه اصلاح شود و در مصرف زیاده‌روی نشود، در نتیجه مقداری منبع که مورد استفاده قرار نگرفته‌اند باقی می‌مانند و میتوان آنها را سرمایه‌گذاری کرد. در نتیجه، سرمایه‌گذاری افزایش می‌یابد و افزایش سرمایه‌گذاری به افزایش تولید می‌انجامد.
طبق تعریف اقتصاد مقاومتی، اصلاح الگوی مصرف از طریق افزایش سرمایه‌گذاری باعث رشد و شکوفایی اقتصاد می‌گردد.
مقام معظم رهبری در ابتدای سال ۱۳۸۸، در بیان اصلاح الگوی مصرف، چنین می‌فرمایند:
«مردم عزیزمان توجه داشته باشند که صرفه‌جویى به معناى مصرف نکردن نیست. صرفه‌جویى به معناى درست مصرف کردن، بجا مصرف کردن، ضایع نکردن مال، مصرف را کارآمد و ثمربخش کردن است.»
نکته‌ی حائز اهمیت در ارتباط با اصلاح الگوی مصرف این است که در مصرف یک کشور ۲ گروه عمده وجود دارند:
۱ – دولت به عنوان یک مصرف‌کننده بزرگ : در راستای اصلاح الگوی مصرف در دولت نیاز به ساز و کارهای قانونی و دستوری است
۲ – مردم : که نیاز به فرهنگ سازی برای اصلاح الگوی مصرف وجود دارد.
مقام معظم رهبری (دام ظله) در دیدار با کارگزاران نظام، در زمینه‌ی مدیریت مصرف، به عنوان یکی از استراتژی‌های اقتصاد مقاومتی، می فرمایند:
«مسئلهى مدیریت مصرف، یکى از ارکان اقتصاد مقاومتى است؛ یعنى مصرف متعادل و پرهیز از اسراف و تبذیر. هم دستگاههاى دولتى، هم دستگاههاى غیردولتى، هم آحاد مردم و خانواده‌ها باید به این مسئله توجه کنند که این واقعاً جهاد است.
امروز پرهیز از اسراف و ملاحظه‌ى تعادل در مصرف، بدون شک در مقابل دشمن یک حرکت جهادى است؛ انسان میتواند ادعا کند که این اجر جهاد فى‌سبیل‌الله را دارد.
یک بُعد دیگرِ این مسئلهى تعادل در مصرف و مدیریت مصرف، این است که ما از تولید داخلى استفاده کنیم؛ این را همهى دستگاههاى دولتى توجه داشته باشند ـ‌دستگاه‌هاى حاکمیتى، مربوط به قواى سه‌گانه‌ـ سعى کنند هیچ تولید غیرایرانى را مصرف نکنند؛ همت را بر این بگمارند.
آحاد مردم هم مصرف تولید داخلى را بر مصرف کالاهایى با مارک‌هاى معروف خارجى ـ‌که بعضى فقط براى نام‌ونشان، براى پُز دادن، براى خودنمایى کردن، در زمینه‌هاى مختلف دنبال مارک‌هاى خارجى می‌روند‌ـ ترجیح بدهند. خود مردم راه مصرف کالاهاى خارجى را ببندند.»
- جهاد اقتصادی؛
شعار ۲ سال متوالی ۱۳۸۹ و ۱۳۹۰ بیشتر در ارتباط با تشویق به کار و فعالیت است. شعار «همت مضاعف و کار مضاعف» در سال ۱۳۸۹ و «جهاد اقتصادی» در سال ۱۳۹۰ را نیز میتوان در ارتباط با تعریف گفته‌شده از اقتصاد مقاومتی دانست.
افزایش مهارت و بهره‌وری نیروی کار و استفاده‌ی بهینه از نیروی کار برای پیشبرد اهداف کشور به عنوان یک جنبه‌ی مؤثر از اقتصاد مقاومتی تعریف می‌گردد.
برای جبران عقب‌ماندگی‌های کشور و دستیابی به رشد شتابان، به عزم جدی‌تر و جهادگونه در میان عوامل تولیدی نیازمندیم.
یکی از این عوامل تولید نیروی کار است. نیروی کار، به عنوان مهمترین عامل تولیدی، نقش پررنگی را در رشد اقتصادی دارد. با استفاده از منابع موجود، اگر خواهان افزایش تولید باشیم، یکی از راه‌های ممکن، افزایش بهره‌وری نیروی کار یا افزایش ظرفیت تولیدی است.
به صورت خلاصه، این امر را میتوان به کار جهادگونه تشبیه کرد. در راستای تعریف اقتصاد مقاومتی، با توجه به شرایط تحریم و فشار موجود، اگر بتوان بهره‌وری نیروی کار را افزایش داد یا اینکه نهادهای تولیدی با جهاد و از خودگذشتگی توان تولیدی را افزایش دهند، در نتیجه زمینه‌ی رشد و شکوفایی را فراهم کرده‌اند و این خود جنبه‌ی دیگری از اقتصاد مقاومتی است.
- حمایت از تولید داخلی؛
بخش اول شعار سال ۱۳۹۱ حمایت ازتولید ملی از مفاهیم اساسی در ادبیات اقتصادی این سخن است که واردات یعنی ایجاد اشتغال برای نیروی کار خارجی و صادرات یعنی ایجاد اشتغال برای نیروی کار داخلی.
این سخن نیز همانند ۳ جنبه‌ی قبلی در راستای تعریف اقتصاد مقاومتی قرار میگیرد،
مزایای حمایت از تولید داخلی :
۱ – به ایجاد اشتغال برای نیروی کار داخلی، ۲ – کمتر شدن فشار تورمی، ۳ – توجه به برند (نماد) داخلی در صنایع مختلف، ۴ – تقویت بخش خصوصی، ۵ – کاستن از بار مالی دولت، ۶ – ارزآوری کالاهای غیرنفتی و ….
همه‌ی موارد فوق در راستای تعریف گفته‌شده از اقتصاد مقاومتی قرار می‌گیرند. در واقع «حمایت از تولید داخلی» به صورت مستقیم، یعنی فراهم نمودن زمینه‌ی رشد و شکوفایی برای اقتصاد، به اقتصاد مقاومتی کمک میکند.
- حمایت از کار وسرمایه ایرانی (عوامل تولید داخلی) ؛
بخش دوم شعار سال ۱۳۹۱، یعنی حمایت از کار و سرمایه‌ی ایرانی، به معنای حمایت از عوامل تولید داخلی است.
در اقتصاد عوامل تولید شامل نیروی انسانی، زمین، کار، سرمایه‌های فکری، سرمایه‌های انسانی، سرمایه‌های مادی یا دیگر دسته‌بندی‌های میشود. معمولاً عوامل تولیدی غیر از نیروی کار را به عنوان سرمایه می‌شناسند. پس بخش دوم شعار امسال نیز در راستای تعریف ذکرشده از اقتصاد مقاومتی قرار میگیرد، چرا که برای افزایش و شکوفایی تولید، باید به حمایت از عوامل تولید پرداخت.
نتیجه افزایش حمایت از عوامل تولید:
۱ – چون این عوامل به صورت مستقیم در تولید نقش دارند، به افزایش تولید می‌انجامد .
۲ – حمایت از عوامل تولید به مانند سرمایه‌گذاری است و از این طریق نیز منجر به افزایش تولید میشود.
مطالعات اقتصادی بیانگر این موضوع است که نرخ رشد بلندمدت اقتصادی با سطح درآمد اولیه‌ی کشور همبستگی بالایی ندارد و پایین بودن موجودی سرمایه‌ی فیزیکی تنها عامل رشد پایین اقتصادی در کشورها نیست، بلکه برخی از عوامل به خصوص سرمایه‌ی انسانی باعث تسریع رشد اقتصادی می‌گردد.
در نتیجه، حمایت از عوامل تولید داخلی به رشد بلندمدت اقتصادی می‌انجامد و شکوفایی اقتصاد را در پی خواهد داشت.
این مورد نیز در تعریف اقتصاد مقاومتی تبلور می‌یابد، چرا که فشارها و تحریمهای خارجی تأثیر چندانی بر حمایت از عوامل تولید داخلی نخواهند داشت. البته به شرط آنکه موارد خاص اقتصاد اسلامی رعایت شود و مدیریت بهینه در این خصوص برقرار باشد.
در تعریفی که از اقتصاد مقاومتی ارائه شد ، اقتصادی است که در شرایط فشار و تحریم نیز موجبات رشد و شکوفایی را فراهم می‌سازد.
بر مبنای این تعریف، به بررسی شعارهای چند سال اخیر که اقتصادی بوده‌اند پرداخته شد.
شعارهای چند سال اخیر همانند حلقه‌های زنجیری هستند که در راستای تعریف فوق از اقتصاد مقاومتی تبلور می‌یابند.
نامگذاری چند سال اخیر در ۵ جنبه تقسیم‌بندی شد که هر بند به صورت مستقیم یا غیرمستقیم و بدون تأثیر عوامل خارجی همچون فشارهای اقتصادی و تحریمها، موجبات رشد و شکوفایی اقتصاد را فراهم می‌سازد.
موضوع دیگر اینکه با توجه به تعریف علم اقتصاد، که به تخصیص امکانات و منابع محدود به نیازها و خواسته‌های نامحدود می‌پردازد، بدون اضافه کردن منابع جدید و بیشتر و با استفاده‌ی بهینه از منابع موجود و توجه به جنبه‌های پنج‌گانه‌ی فوق، اثرات فشارهای خارجی و تحریمها بر اقتصاد داخلی به حداقل می‌رسد و آنها را کم‌اثر میکند، چرا که هر کدام از این جنبه‌ها توانایی افزایش و رشد تولید داخلی را در خود دارند.
۶ – حماسه اقتصادی :
رهبر معظم انقلاب، در سال ۱۳۹۲، در حالی که همگان منتظر بودند تا نامگذاری سال بدلیل درپیش بودن انتخابات وجهه‌ای سرتاسر سیاسی داشته باشد، بر لزوم اتخاذ روش‌هایی که به حماسه اقتصادی منتهی میشود تأکید نمودند. بدین ترتیب، اگرچه به وجه سیاسی هم اشاره شد، اما همچنان و در ادامه‌ی سالهای گذشته مسئله‌ی اقتصاد به‌سان یک اولویت اساسی در دستور کار ایشان قرار گرفت؛
به عبارت دیگر پشت هم آمدن عناوینی چون جهاد، مقاومت و حماسه از جنس اقتصادی‌اش به نوعی خبر از باطن سمت‌وسوی تغییرات در زمینه‌ی اقتصاد دارد.
در دنیایی که سرمایه‌داری در عمق جان‌ها نفوذ پیدا کرده، با مهندسی معکوس و با تعبیه‌ی نهادهای منتشرکننده‌ی اخلاق جهادی میتوان این نظام انگیزشی را احیا و همه‌گیر نمود. در این صورت است که حماسه‌ی اقتصادی رقم خورده و ماهیت نامگذاری متفاوت و نمادین رهبر معظم انقلاب بر همگان آشکار خواهد شد.
۷ – اقتصاد باعزم ملی ومدیریت جهادی :
پیرامون اهمیت اقتصاد در بیانات رهبرمعظم انقلاب گره خوردن واژگان مردم با اقتصاد در سخنان ایشان و بازخوانی پیامهای سالهای اخیر نشان دهنده نگرانی عمیق رهبر معظم انقلاب نسبت به اقتصاد و وضعیت معیشتی مردم کشورمان است که به خصوص با تحریمهای خصمانه غرب و عدم توجه مسئولین به اجرای ساز و کارهای دفاعی اقتصاد مقاومتی در شرایط دشواری به سر می برند.ایشان درخصوص شعار سال گذشته یعنی حماسه اقتصادی می فرمایند:
((در باب حماسه‌ی اقتصادی کاری که باید انجام بگیرد و توقّع بود که اتّفاق بیفتد، اتّفاق نیفتاد. تلاشهایی انجام گرفت که مورد سپاس است، ولی کار بزرگی که باید در زمینه‌ی حماسه‌ی اقتصادی انجام بگیرد، همچنان در پیش روی ما است و ما موظّفیم که این حماسه را به وجود بیاوریم.))
عزم ملی در باب اقتصاد با تلاش و همت مضاعف برای ایفای نقش مولد در اقتصاد و به حداقل رساندن نقش واسطه گری، مصرف کالای داخلی، بهینه سازی مصرف انرژی، بهبود بهره وری نیروی کار را به عنوان موثرترین و زیباترین چتر حمایت اجتماعی ، سرمایه گذاری مناسب در بخشهای مختلف اقتصاد و… از جمله وظایفی است که مردم می بایست برای بهبود وضعیت اقتصادی همچون یک فرهنگ ،خود و دیگران را به اجرای آن ترغیب کنند.
مفهوم اقتصاد مقاومتی :
اقتصاد مقاومتی یعنی تشخیص حوزه های فشار یا درشرایط کنونی تحریم و متعاقبا تلاش برای کنترل و بی اثر کردن و در شرایط آرمانی تبدیل چنین فشارهایی به فرصت ، که قطعا باور و مشارکت همگانی و اعمال مدیریت های عقلایی و مدبرانه و مدیریت جهادی پیش شرط و الزام چنین موضوعی است.
اقتصاد مقاومتی کاهش وابستگی ها و تاکید روی مزیت های تولید داخل و تلاش برای خوداتکایی است.
منظوراز اقتصاد مقاومتی واقعی، یک اقتصاد مقاومتی فعال و پویاست نه یک اقتصاد منفعل و بسته چنانچه مقاومت برای دفع موانع پیشرفت و کوشش در مسیر حرکت و پیشرفت تعریف میشود.
بنابراین مسئولان و اندیشمندان باید مراقب باشند در راه رسیدن به اقتصاد پویا در دام اقتصاد بسته و خود محور نیفتند.
برای مفهوم اقتصاد مقاومتی در همین مدت زمان کم، تعاریف متفاوتی ارائه شده که هر کدام از جنبه ای به این موضوع نگاه کرده اند.
تعریف اقتصاد مقاومتی :
اقتصاد مقاومتی : مجموعه تدابیر و راهکارهایی است که برای پیشبرد امور اقتصادی در شرایط مقاومت در همه زمینه‌های اقتصادی به کار گرفته میشود.
اقتصاد مقاومتی عبارتست از: سیاستگذاری و اجرای برنامه های اقتصادی معطوف به پایداری در همه سطوح با فرض فشار همه جانبه نظام سلطه.
اقتصاد مقاومتی : «اقتصاد» مقاومتی یعنی اینکه مردم الگوی مصرف خود را تغییر دهند واز مصرف کالای خارجی به سمت مصرف کالای داخلی حرکت کنند.
اقتصاد مقاومتی : به معنای اقتصاد ریاضتی نیست بلکه باید با اصلاح مدیریت اقتصادی، تغییر در قوانین و مقررات و برخورد قوه قضاییه با مفسدان اقتصادی در شرایط تحریم تولید ثروت داشته باشیم و مردم را در آسایش نسبی قرار دهیم.
به بیان دیگر چکش کاری بدنه اقتصادی کشور و ایرانی کردن سیستم اقتصادی به گونه ای که در مقابل هرگونه تحریم و فشارهای همه جانبه خارجی به اقتصاد کشور گزندی وارد نشود
در واقع هدف در اقتصاد مقاومتی آن است که بر فشارها و ضربه‌های اقتصاد و یا از سوی نیروهای متخاصم که سد راه پیشرفت جامعه است، غلبه کرد.
در این میان، تعریف جامع و کامل از اقتصاد مقاومتی را خود رهبر فرزانه انقلاب ارائه داده اند. ایشان در دیدار با دانشجویان فرمودند:
« اقتصاد مقاومتی یعنی آن اقتصادی که در شرایط فشار، در شرایط تحریم، در شرایط دشمنی ها و خصومت های شدید می تواند تعیین کننده ی رشد و شکوفایی کشور باشد. »
تعریف ریاضت اقتصادی :
ریاضت اقتصادی به طرحی گفته میشود که دولت‌ها برای کاهش هزینه‌ها و رفع کسری بودجه،به کاهش و یا حذف ارائه برخی خدمات و مزایای عمومی ، صرفه جویی در مخارج جاری کشور،کاهش هزینه های رفاهی و تعدیل کارمندها در بخش دولتی دست میزنند که یونان و ایتالیا به بخصوص یونان در حال حاضر با آن دست و پنجه نرم میکند. این طرح که به منظور مقابله با کسری بودجه توسط برخی دولت‌ها انجام میشود گاهی اوقات به افزایش میزان مالیات و افزایش دریافت وام‌ها و کمک‌های مالی خارجی می‌انجامد.
اینکه بر اقتصاد و شرایط بحران زده اش ریاضت و سختی تحمیل شود، در ظاهر اصلا کار خوشایندی به نظر نمی رسد، اما ، می تواندبه بازیابی درازمدت اقتصاد کمک کند.
هدف از اجرای طرح های ریاضت اقتصادی بازگرداندن اعتماد از دست رفته، بهبود وضعیت مالی کشورها و توانمند کردن کشورها برای بازیابی طولانی مدت است.
ویژگی های اقتصاد ریاضتی:
- شرایط رویش طرح ریاضت اقتصادی: در شرایط کسری بودجه، بحران اقتصادی و شیب تند سقوط شاخص های اقتصادی.
- هدف طرح ریاضت اقتصادی: کاهش هزینه های خود و جبران کسری بودجه.
مزایای ریاضت اقتصاد :
۱ – کاهش تقاضا ، ۲ – کاهش تورم، ۳ – رقابت و مقابله با کسری بودجه ۴ – انعطاف پذیری بازارکار، ۵ – هزینه هایی که کاهش می یابد، ۶ – سیاست های پولی، ۷ – نرخ ارز، ۸ – رشد جهانی ۹ – مداخله بانک مرکزی خود را نشان می دهد
یکی از روش های رسیدن به اقتصاد مقاومتی از راه صرفه جویی است نه ریاضت؛در حال حاضر ما شاهد آن هستیم که برخی مدیران به اشتباه ریاضت را به جای مقاومت و صرفه جویی در دستور کار خودقرار داده که میتوان به عدم آگاهی آنان از این دو مفهوم اشاره کرد.
تفاوت اقتصاد مقاومتی با اقتصاد ریاضتی:
۱ – در اقتصاد مقاومتی محدودیتی در منابع وجود ندارد اما استفاده بهینه از منابع موجود باید طی یک برنامه زمان‌بندی شده صورت گیرد و این در حالی‌ست که در ریاضت اقتصادی ما با محدودیت در منابع و سرمایهها روبهرو هستیم و به‌ناچار باید با سهمیه‌بندی و کم‌مصرف کردن با محدودیت‌های موجود مقابله کنیم.
۲ – در اقتصاد مقاومتی قوای سه‌گانه باید با تعامل بیش از گذشته در یک مجموعه‌ای که وظیفه هدایت کار اقتصاد مقاومتی را بر عهده دارد، تصمیمات لازم در این ارتباط را اتخاذ کرده و برای اجرا به دستگاههای ذیربط ابلاغ کنند. هر یک از قوا باید با مرور وظایف خود نسبت به رفع چالش‌ها و موانع در اقتصاد مقاومتی اقدام کرده و هر یک از آنها تعامل با قوای دیگر را در برنامه کاری خود قرار دهند.
۳ – ریاضت اقتصادی هم به معنای آن است که بار سختی مشکلات اقتصادی بر روی دوش مردم قرار بگیرد نه طراحان برنامه های اقتصادی و دستگاه اجرایی. اما اقتصاد مقاومتی آن است که بار سختی ها بر دوش طراحان، برنامه ریزان و مجریان طرح اقتصادی است و مسلما تفاوت فاحشی بین این دو طرح است .
چهار تعریف از اقتصاد مقاومتی :
۱ – اقتصاد موازی
۲ – اقتصاد ترمیمی
۳– اقتصاد دفاعی
۴ – اقتصاد الگو
اقتصاد موازی :
اقتصاد مقاومتی به مثابه‌ی «اقتصاد موازی» است؛ یعنی همان‌طور که انقلاب اسلامی با توجه به نیاز خود به نهادهایی با روحیه و عملکرد انقلابی، اقدام به تأسیس نهادهایی مانند کمیته‌ی امداد، بسیج ، جهاد سازندگی، سپاه پاسداران و بنیاد مسکن نمود، امروز نیز بایستی برای تأمین اهداف انقلاب، این پروژه را ادامه داده و تکمیل کند؛ چرا که انقلاب اسلامی به اقتصاد مقاومتی و به نهادسازی‌های مقاومتی در اقتصاد نیاز دارد که چه بسا ماهیتاً از عهده‌ی نهادهای رسمی اقتصادی برنمی‌آید.
پس باید نهادهایی موازی برای این کارویژه ایجاد کند.
این امر البته به معنای نفی نهادهای مرسوم نیست. کما اینکه اکنون ما همزمان از هر دو نهاد سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و نهاد ارتش جمهوری اسلامی برای دفاع از انقلاب بهره‌مندیم.
البته این الگو در مدل‌های حکمرانی مرسوم در دنیا و اتفاقاً در کشورهایی که از تجربه و توان حکمرانی بیشتری برخوردار باشند وجود دارد و این کشورها از نظام‌های چندلایه‌ی سیاستگذاری و اداره‌ی امور عمومی برخوردارند.
به عنوان مثال میتوانیم از حضور همزمان نهادهای دولتی، سازمان‌های مردم‌نهاد، خیریه و بنگاه‌های خصوصی در عرصه‌ی بهداشت و سلامت یا حتی در عرصه‌ی دفاعی و امنیتی کشورهای توسعه‌یافته‌ی غربی نام ببریم.
البته مهمترین مشکل این الگو این است که حسب نیازهای خاص انقلاب اسلامی و در عرصه‌ی اجرا با سؤالات نوینی روبهرو خواهد بود، زیرا مثلاً هیچ تصوری از «بانک مرکزی موازی» در یک کشور و سامان‌بخشی به عرصه‌ی پولی- مالی کشور در دو لایه‌ی دولتی و عمومی وجود ندارد. اما باز هم منطقاً نمی‌توان این الگو را در زمره‌ی مدل‌های اداره‌نشدنی و غیرمعقول به حساب آورد.
اقتصاد ترمیمی :
اقتصاد مقاومتی عبارت از اقتصادی است که در پی «مقاوم‌سازی»، «آسیب‌زدایی»، «خلل‌گیری» و «ترمیم» ساختارها و نهادهای فرسوده و ناکارآمد موجود اقتصادی است.
یعنی اگر در رویکرد قبلی می‌گفتیم که فلان نهاد نمیتواند انتظارات ما را برآورده کند، در رویکرد جدید به دنبال آن هستیم که با بازتعریف سیاستهای نهادهای موجود، کاری کنیم که انتظارات ما را برآورند.
مثلاً در این تعریف، ما از بانک مرکزی یا وزارت بازرگانی میخواهیم که کانون‌های ضعف و بحران را در نظام اقتصادی کشور شناسایی کنند و خود را بر اساس شرایط جدید اقتصادی، تحریمها یا نیازهای انقلاب اسلامی بازتعریف نمایند و در نتیجه عملکردی جهادی ارائه دهند.
یعنی باید ترک‌های ساختاری دیوار نهادهای اقتصادی را ترمیم کنیم. این مسأله یعنی ترمیم و مقاوم‌سازی ساختارهای اجرایی و اداری کشور حسب نیازهای مختلف و مقتضیات زمان و مکان هم امری دور از ذهن نیست. کشورهای توسعه‌یافته نیز در برهه‌هایی از تاریخ اقتصادی خود، مجبور به مقاوم‌سازی ساختارهای اقتصادی شدند. مثلاً غرب پس از دو شوک نفتی ۱۹۷۹ و ۱۹۸۳ میلادی، اقدام به جایگزینی سوخت‌های فسیلی با سایر سوخت‌های نوین کرد؛ به‌طوری که امروزه با قیمت‌های بالای یک‌صد دلار نیز دچار شوک نفتی نمیشود.
با این توضیحات ما امروز فقط نیازمند عزمی ملی ومدیریت جهادی برای اجرای این پروژه‌ی ملی و ارزشی هستیم.
اقتصاد دفاعی :
۳ – اقتصاد مقاومتی، متوجه «هجمه‌شناسی»، «آفندشناسی» و «پدافندشناسی» ما در برابر آن هجمه است. یعنی ما باید ابتدا بررسی کنیم که مخالفان ما حمله به اقتصاد ایران و اخلال در آن را چگونه و با چه ابزارهایی صورت میدهند. بنابراین وقتی به اقتصاد مقاومتی دست یافته‌ایم که ابزارها و شیوه‌های هجمه‌ی دشمن را پیشاپیش شناخته باشیم و بر اساس آنها استراتژی مقاومت خود را علیه آنان تدوین و اجرا کنیم. بدیهی است تا آفند دشمن شناخته نشود، مقاومت متناسب با آن نیز طراحی و اجرا نخواهد شد.
اقتصاد الگو:
اساساً اقتصاد مقاومتی یک رویکرد کوتاه‌مدت سلبی و اقدامی صرفاً پدافندی نیست .
بر خلاف سه تعریف قبلی که اقتصاد مقاومتی را یا پدافندی یا کوتاه‌مدت می‌دانستند، این رویکرد چشم‌اندازی کلان به اقتصاد جمهوری اسلامی ایران دارد و یک اقدام بلندمدت را شامل میشود.
این تعریف هم که به نظر می‌رسد دور از دیدگاه‌های رهبر معظم انقلاب نیست، رویکردی ایجابی و دوراندیشانه دارد. در این رویکرد، ما در پی «اقتصاد ایده‌آلی» هستیم که هم اسلامی باشد و هم ما را به جایگاه اقتصاد اول منطقه برساند؛ اقتصادی که برای جهان اسلام الهام‌بخش و کارآمد بوده و زمینه‌ساز تشکیل «تمدن بزرگ اسلامی» باشد. بدین معنا اساساً در الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت، یکی از مؤلفه‌های مهم الگو می‌باید متضمن مقاومت و تحقق آن باشد. در این مقوله است که اقتصاد مقاومتی مشتمل بر اقتصاد کارآفرینی و ریسک‌پذیری و نوآوری میشود.
بیانات مقتم معظم رهبری درخصوص اقتصاد مقاومتی:
ما باید هر کدام نقش خودمان را بشناسیم و آن را ایفاء کنیم. یکى از بخشهاى ما، اقتصاد است و خاصیت اقتصاد در یک چنین شرائطى، اقتصاد مقاومتى است؛ یعنى اقتصادى که همراه باشد با مقاومت در مقابل کارشکنى دشمن، خباثت دشمن؛ دشمنانى که ما داریم.
به نظر من یکى از بخشهاى مهمى که میتواند این اقتصاد مقاومتى را پایدار کند، همین کار شماست؛ همین شرکتهاى دانشبنیان است .
این یکى از بهترین مظاهر و یکى از مؤثرترین مؤلفه‌‌‌هاى اقتصاد مقاومتى است؛ این را باید دنبال کرد.
الزامات اقتصاد مقاومتی :
در نگاه راهبردی رهبر معظم انقلاب، اقتصاد مقاومتی یک شعار نیست، یک واقعیت اقتصادی است، اقتصاد مقاومتی یک بحث کاربردی است و شاخص‌های آن ریشه در عمل دارد.
القای تفکر اقتصاد مقاومتی یک تدبیر هوشمندانه است تا مدیران ارشد اقتصادی را از غفلت ایجادشده در بخش اقتصادی برهاند و رشد و توسعه و شکوفایی و تولید ملی و قطع وابستگی اقتصادی را حتی در سخت‌ترین تحریمها و فشارهای اقتصادی دشمنان به بار بیاورد.
اقتصاد مقاومتی مکمل جهاد اقتصادی است و سبب امنیت و ثبات در اقتصاد و عدم تزلزل در برابر شوک‌های خارجی اقتصادی یا همان استقلال اقتصادی از شاخصه‌های بارز اقتصاد مقاومتی است.
دشمن در طول چند دهه اخیر، تمام ابزارهای مبارزه با تفکر جمهوری اسلامی را مورد آزمون قرار داده است، و ابزاری که همواره دشمنان از ان بهره می‌جویند، مبارزه اقتصادی و تحریمهای همه جانبه است که امروز تبدیل به آخرین و مؤثرترین ابزار دشمن شده است.
ضعف اقتصاد ایران دروابستگی به اقتصادتک محصولی نفت راه حل تحریم نفتی را پیش پای غرب قرار می‌دهد.
نفت که میتوانست ابزار فشار ما بر غرب باشد امروز ابزار فشار غرب بر اقتصاد ایران شده است و اینجاست که جای خالی اقتصاد مقاومتی احساس میشود.
اقتصاد مقاومتی به دنبال پیش‌بینی مشکلات این چنینی و ارائه راه حل لازم است و مقام معظم رهبری به درستی کاهش وابستگی به صنعت نفت را یکى از الزامات اقتصاد مقاومتى بیان کردند و توجه مسئولان و دستگاه‌ها به این مسئله مهم میتواند آینده اقتصادی مناسبی را که در چشم‌انداز ۲۰ ساله ایران ترسیم شده است را به ارمغان بیاورد.
اقتصاد مقاومتی تنها مربوط به زمان تحریم و جنگ نیست، بلکه یک چشم انداز بلندمدت پیش روی اقتصاد ایران است، زیرا اقتصاد ایران در سایه تفکر مقدس و آرمان‌های والای جمهوری اسلامی همیشه آماج حملات دشمنان خواهد بود.
اقتصاد مقاومتی به معنای ریاضت اقتصادی نیست، بلکه مفهوم شکوفایی اقتصاد و رفع مشکلات موجود در زیربخش‌های اقتصادی به منظور جلوگیری از امتیازدهی به دشمنان و بهبود سطح رفاه عموم مردم است.
اقتصاد مقاومتی و الگوی سبک زندگی
از طرفی اقتصاد مقاومتی نیازمند بازنگری در شیوه و سبک زندگی مدرن به سبک اسلامی و ایرانی است به طوری که موضوع توجه به سبک زندگی اسلامی ایرانی با فرمایشات اخیر مقام معظم رهبری وارد فاز تازه‌ای شده است.
رهبر معظم انقلاب در یکی از دیدارهای خود با جوانان بحث کاملی را در خصوص سبک زندگی ارائه فرمودند که این فرمایشات باید به عنوان یک سند فرهنگی برای تحول در جامعه چه از سوی مسئولان و چه از سوی مردم، مورد توجه و عنایت ویژه قرار گیرد.
مقام معظم رهبری در سفر خود به استان خراسان شمالی همچون طبیبی حاذق به درستی علت اصلی بیماری مبتلا به جامعه را تشخیص دادند و آن الگوی سبک زندگی است.
الگویی که متأثر از آداب و اصول اسلامی و ایرانی است و سبک زندگی یک انسان مسلمان ایرانی را از یک فردی که تحت تأثیر فرهنگ غربی است متمایز می میکند.
با توجه به تحریمهای گسترده اقتصادی، بانکی، دارویی و … از سوی آمریکا و کشورهای غربی به نظر می‌رسد که نیازمند یک رویکرد انقلابی و جهادی نیز در سبک زندگی هستیم.
رهبر معظم انقلاب اسلامی بارها بر ضرورت دستیابی به اقتصاد مقاومتی تأکید فرموده‌اند و بسیاری از صاحب نظران و اقتصاددانان نیز معتقدند که بنای اقتصاد مقاومتی از دل رفتارهای اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی مردم بیرون می آید،
رابطه مستقیم و مثبتی میان اجرای اقتصاد مقاومتی در کشور و نحوه و سبک زندگی و فرهنگ اقتصادی و الگوی ذهنی و رفتاری جامعه وجود دارد و ریشه اصلاح مسائل اقتصادی در اصلاح فرهنگ اقتصادی، سبک زندگی مردم، الگوی مصرف و توسعه فرهنگ کار و تلاش و تولید ملی است.
بنابراین همان گونه که بسیاری از اقتصاددانان ریشه اقتصاد را در فرهنگ می‌دانند ، به درستی رهبر فرزانه انقلاب مسیر را برای مردم و مسئولان معین فرمودند و ریشه اقتصاد مقاومتی در اصلاح الگوی سبک زندگی وفرهنگ واقتصاد با عزم ملی ومدیریت جهادی ارائه کردند .
بر اساس الگوی اسلامی و ایرانی است که اندیشمندان، نخبگان و اساتید و دانشجویان باید عزم خود را جزم کنند تا الگویی کارآمد را برای سبک زندگی اسلامی و ایرانی مردم ارائه کنند.
نوع نگاه به اقتصاد مقاومتی :
مقام معظم رهبری می فرمایند : یک واقعیت دیگر هم این است که اگر کشور در مقابل فشارهاى دشمن – از جمله در مقابل همین تحریمها و از این چیزها – مقاومت مدبرانه بکند، نه فقط این حربه کُند خواهد شد، بلکه در آینده هم امکان تکرار چنین چیزهائى دیگر وجود نخواهد داشت؛
چون این یک گذرگاه است، این یک برهه است؛ کشور از این برهه عبور خواهد کرد. این چیزهائى که الان آنها تهدید میکنند، تحریم میکنند، جز آمریکا و جز رژیم صهیونیستى، هیچ کس ذى‌نفع از این تحریمها نیست. دیگران را با زور و با فشار و با رودربایستى و با این چیزها وارد میدان کردند. خب، پیداست که زور و فشار و رودربایستى نمیتواند خیلى ادامه پیدا کند – یک مدتى است – شاهدش هم این است که مجبور شدند بیست تا کشور را از همین تحریمهاى نفتى و امثال اینها استثناء کنند! دیگرانى هم که استثناء نشدند، خودشان مایل نیستند، و بیش از آنچه که ما بخواهیم یا همان اندازه که ما میخواهیم، آنها دنبال راه‌حل میگردند. بنابراین بایستى مقاومت کرد.
ما باید مسائل کشور را با این دید نگاه کنیم؛ آرمانها جلوى چشم ما باشد؛ واقعیتهاى تشویق‌کننده جلوى چشم ما باشد.
در مورد واقعیتهاى منفى – که در واقع در بعضى موارد واقعیت‌سازى است، واقعیت‌نمائى است – دچار اشتباه نشویم.
البته توان دشمن را دست‌کم نگیریم، سهل‌انگارى و ساده‌انگارى نکنیم. مسئله، مسئلهى اساسى و مهمى است.
شما مثل یک ریاضیدانى که میخواهد یک مسئلهى مهم ریاضى را حل کند، بر سر این مسئله تلاشتان را به کار ببرید و مسئله را حل کنید. شما ریاضیدان بااستعدادى هستید؛ این هم یک مسئلهى ریاضى است. اینجورى باید با مسائل گوناگون برخورد کنید. خوشبختانه انسان مشاهده میکند که همین روحیه هم در دستگاههاى گوناگون وجود دارد. به مسئلهى اقتصاد باید با این دید نگاه کرد.
خلاصه مهمترین محورهای بیانات مقام معظم رهبری در خصوص اقتصاد مقاومتی:
۱ـ اقتصاد مقاومتی یک شعار نیست، بلکه یک واقعیت است و باید محقق شود
۲ـ وجود عزم ملی و اراده راسخ در عبور از تحریمها و تنگناهای اقتصادی دشمن
۳ـ به هیچ وجه ملت ایران در بن‌‌‌بست نیست و به هیچ وجه با مشکلاتى که ما را از تصمیم به ادامه راه باز بدارد، مواجه نیستیم.
۴ـ ما باید هر کدام نقش خودمان را بشناسیم و آن را ایفا کنیم.
۵ـ اقتصاد مقاومتی، مقاومت در مقابل کارشکنى و خباثت دشمنان کشور و هدف دشمن، فشار اقتصادى بر کشور و تمرکز بر اقتصاد کشور است.
۶ـ شرکتهای دانش بنیان، یکى از مؤثرترین مؤلفه‌‌‌هاى اقتصاد مقاومتى هستند.
۷ـ اصلاح الگوى مصرف، جلوگیرى از اسراف، همت مضاعف و کار مضاعف، جهاد اقتصادى، تولید ملى و حمایت از کار و سرمایه ایرانى ، جهاد اقتصادی ، حماسه سیاسی واقتصاد باعزم ملی ومدیریت جهادی حلقه‌هایى براى ایجاد یک منظومه کامل در زمینه مسائل اقتصادی کشور است.
۸ـ کاهش وابستگی به صنعت نفت یکى از الزامات اقتصاد مقاومتى است.
۹ـ مردمى کردن اقتصاد، جزو الزامات اقتصاد مقاومتى است.
۱۰ـ دولت، قوه مقننه و قوه قضائیه کمک کنند که مردم وارد میدان اقتصاد شوند.
۱۱ـ مسئلهى مدیریت مصرف، یکى از ارکان اقتصاد مقاومتى است، مصرف متعادل و پرهیز از اسراف و تبذیر، در دستگاههاى دولتى، غیردولتى، آحاد مردم و خانواده‌ها.
۱۲ـ استفاده از تولیدات داخلی توسط دولت و نهادهای حاکمیتی و هم آحاد مردم و پرهیز از مصرف کالاهای خارجی.
۱۳ـ یکى از کارهاى اساسی حرکت بر اساس برنامه است، تصمیم‌هاى خلق‌الساعه و تغییر مقررات، جزو ضربه‌هایى است که به «اقتصاد مقاومتى» وارد میشود و لزوم توجه دولت و مجلس به این مسئله که نگذارند سیاستهاى اقتصادى کشور در هر زمانى دچار تغییرهاى بى‌مورد شود.
۱۴ـ استفاده حداکثرى از زمان و منابع و امکانات.
۱۵ـ حفظ وحدت و همبستگى میان مردم و همچنین میان مسئولان و عدم انعکاس اختلافات میان خود به سطح رسانه‌ها.
۱۶ـ همه مسئولان و دلسوزان کشور باید خود را موظف و مکلف بدانند به ایجاد کار، تولید، کارآفرینى، و پررونق کردن روزافزون این کارگاه عظیم (کشور ایران)
براساس فرمایشات مقام معظم رهبری به چند نکته اصلی اشاره می شود:
- حرکت مداوم و پویا در رشد اقتصادی
- وظیفه‌شناسی افراد جامعه
- رشد و توسعه شرکتهای دانش بنیان
- حرکت به سمت اقتصاد مردمی
- کاهش وابستگی به درآمدهای نفتی
- مدیریت بهینه در مصرف و اصلاح الگوی مصرف
- حمایت از تولید داخلی با مصرف کالای داخلی
- رشد و توسعه اقتصادی بر مبنای کارآفرینی
- حفظ وحدت و همبستگی میان مسئولان کشور و آحاد مردم
- استفاده حداکثری از زمان، منابع و امکانات
- حرکت بر اساس برنامه و پرهیز از تصمیمات عجولانه در عرصه اقتصاد
- شناخت عزم دشمن و ناتوان‌سازی حربه دشمنان با هوشیاری و عزم و اراده ملی و خنثی کردن تمام تحریمها
. مدیریت جهادی درتصمیم گیری ها ، اجرای طرح ها و….
بیانات علامه جوادی آملی درتببین الگوی نظری اقتصاد مقاومتی:
چندی پیش جمعی از مسئولین و اعضای انجمن اسلامی وزارت اقتصاد و دارایی با حضرت آیت الله جوادی آملی دیدار و گفتگو کردند. وی در این دیدار به تشریح مبانی نظری و عملی اقتصاد مقاومتی پرداختند که مشروح آن از نظرتان می گذرد.
ما باید دو کار کنیم :
اول اعتقاد را که آن ستون اصلی است حفظ کنیم .
دوم اقتصاد را که یک ستون فرعی است حفظ کنیم.
اگر ما می‌شنویم فلان کارخانه کارگرها را بیرون کردند باید راه‌حل پیدا کنیم یا فلان کارخانه در آستانه تعطیلی است باید راه‌حل پیدا کنیم.
ما زیارت عاشورا می‌خوانیم دعای کمیل می‌خوانیم نمازهای مستحبی می‌خوانیم و مانند اینها، اینها همه وظیفه است و ثواب الهی را به همراه دارد اما آنکه مشکل جامعه را حل میکند آن درایت اقتصادی است این دعای کمیل را شخص کمیل از وجود مبارک حضرت امیر(سلام الله علیه) نقل کرد خب کمیل از اصحاب خاصّ حضرت بود وجود مبارک حضرت امیر که به خیلی‌ها وقت ملاقات خصوصی نمی‌داد دست همین کمیل را از مسجد کوفه بیرون برد و آن بیانات نورانی را به کمیل آموخت که «إِنَّ هذِهِ الْقُلُوبَ أَوْعِیَةٌ فَخَیْرُهَا أَوْعَاهَا» تا پایان آن بیانات نورانی و این دعای معروف کمیل را به او آموخت و آن کمیل هم این دعا را نقل کرد.
بعد از این که وجود مبارک حضرت امیر(سلام الله علیه) به مقام خلافت ظاهری رسیدند آن طوری که در نهج‌البلاغه هست منطقه‌ای است به نام هیت مسئولیت آن منطقه را وجود مبارک حضرت امیر به کمیل داد امویان ریختند آنجا غارت کردند زدند بردند و کمیل نتوانست اداره کند وجود مبارک حضرت امیر نامه‌ای نوشت این نامه در نامه‌های مکتوب نهج‌البلاغه است به کمیل اعتراض کرد که من همه امکانات را به تو دادم نتوانستی آنجا را اداره کنی خلاصه اعتراض حضرت امیر این است که بعضی‌ها فقط به درد دعای کمیل می‌خورند.
اداره مملکت یعنی اداره مملکت! اگر ما بشنویم فلان کارخانه کارگرها را بیرون کرده آن با نمازِ زیارت عاشورای شما حل نمیشود حواستان جمع باشد و دامنگیرتان خواهد شد! کسی گرسنه بخوابد، فقیر باشد، به زندان برود، هزاران چک برگشتی وجود داشته باشد اینها با دعای کمیل حل نمیشود! شما بررسی کنید ببینید چندتا چک برگشتی دارید، معلوم میشود که اقتصاد و دارایی نتوانست رسالتش را انجام بدهد.
اقتصاد مقاومتی یک ستون فقرات میخواهد و آن دین است
ملت اگر بخواهد اقتصاد مقاومی داشته باشد باید مالش را به دست عقلا بدهد نه به دست سفیهان.
خب اگر این اصول رعایت شد هم درآمد محفوظ است و هم هزینه‌ها متعادل است هم مالیات بر درآمد و اگر خدای ناکرده در اثر امتحان‌های الهی یا علل و عوامل دیگر مقداری مسئله اقتصاد اُفت کرد این ملت کاملاً تحمل میکند چون اعتقاد، اصل است .
بر خلاف بساط کمونیستی که اقتصاد در رأس است اقتصاد نزد ما مسلمان‌ها در صف دوم است آن اعتقاد است که اصل است از صدر اسلام تاکنون هم همین طور بود حالا نیازی به تاریخ گذشته ندارد این جنگ ده ساله را ـ برای اینکه هشت سال دفاع مقدس بود دو سال جنگ داخلی بود ـ مردم تحمل کردند و این به سبب اعتقاد بود و اما اگر خدای ناکرده این اعتقاد آسیب ببیند،
ببینند با دین دارد بازی میشود اگر آدم آن اصل را آن ستون فقرات را از دست داد به آدمِ کمرشکسته‌ای که ستون فقراتش را از دست داد با نصیحت نمیشود گفت قیام کنید؛ انسانِ کمرشکسته، با سخنرانی بلند نمیشود باید حواسمان جمع باشد!
نفرین علی دیگر به مراتب بالاتر از دعای ماست صریح فرمود: «مَن وجدَ ماءً و تُراباً ثم افتقر فأبعده الله» ملّتی که آب دارد خاک دارد ولی محتاج است خدا او را از رحمت خود دور کند! حالا شما بیا قرآن به سر بکن در برابر نفرین علی، نمیشود.
محورهای اساسی اقتصاد مقاومتی
اقتصاد مقاومتی مفهومی است که درپی مقاوم سازی، بحران زدایی وترمیم ساختارها ونهادهای فرسوده و ناکارآمد موجود اقتصادی مطرح می شود،که قطعا باور ومشارکت همگانی واعمال مدیریت‌های عقلایی ومدبرانه، پیش شرط و الزام چنین موضوعی است.
اقتصاد مقاومتی کاهش وابستگی ها وتاکید روی مزیت‌های تولید داخل وتلاش برای خود اتکایی است.
اساسی ترین محورهای اقتصادمقاومتی
۱ – مقاوم بودن اقتصاد
۲- حمایت ازتولید ملی
۳- سیاستهای اصل ۴۴ قانون اساسی
۴- توجه به نخبگان واستفاده ازفناوری های نوین
۵ – اقتصاد مقاومتی، تحقق جهاد اقتصادی
۶ – اقتصاد مقاومتی، معنا و مفهومی از کارآفرینی
مقاوم بودن اقتصاد :
وظیفه‌ی همه‌ی ما این است که سعی کنیم کشور را مستحکم، غیر قابل نفوذ، غیر قابل تأثیر از سوی دشمن، حفظ کنیم و نگه داریم؛ این یکی از اقتضائات «اقتصاد مقاومتی» است که ما مطرح کردیم.
در اقتصاد مقاومتی، یک رکن اساسی و مهم، مقاوم بودن اقتصاد است. اقتصاد باید مقاوم باشد؛ باید بتواند در مقابل آنچه که ممکن است در معرض توطئه‌ی دشمن قرار بگیرد، مقاومت کند.
حمایت ازتولید ملی :
تأکید مقام معظم رهبری بر ضرورت تداوم “تولید ملی، حمایت از کار و سرمایه ایرانی”، مبین سه وظیفه برای ۱ – دولت، ۲ – دست اندرکاران تولید و۳ – مردم می باشد .
سه حلقه ای که نحوه تعامل آنها برروی هم، تاثیر مستقیم دارد و نتیجه نهایی آن، به این تعامل وابسته است. یعنی هرچه قدر که مردم را تشویق به خرید کالای داخلی کنیم ولی کیفیت تولید کالای داخلی پایین باشد، عملاً رغبتی از سمت مردم به خرید کالای تولید داخلی نخواهد بود. اگر تولیدکننده هم برای تولید کالای باکیفیت همت کند ولی دولت و سیستم بانکی کشور، خدمات پولی و مالی ارائه ندهند و یا قوانین اقتصادی، فضای کسب و کار را سخت کند و یا مردم نسبت به کالای داخلی بی رغبت باشند، بازهم نتیجه منفی خواهد بود.
باید تمامی ارتباطات این سه حلقه باهم اصلاح شده و در راستای افزایش تولید ملی بهبود پیدا کند.
سیاستی که بعد از جنگ تحمیلی به عنوان استراتژی صنعتی غالب در ایران دنبال شد، جایگزینی واردات بود که هرچند در رشد اقتصادی به واسطه‌ی ورود کالاهای سرمایه‌ای و واسطه‌ای بی‌تأثیر نبود، اما عملاً نتیجه‌ای جز وابستگی به کالاهای خارجی نداشت.
شرکتهای جدید چندملیتی، که طیف گسترده‌ای از کالاهای خود را از پودر لباس‌شویی گرفته تا اتومبیل، به نام محصولات وطنی تولید می‌کردند و به فروش می‌رساندند، علاوه بر اینکه مردم را به شدت مصرف‌زده نمودند، باعث شدند صنایع کشور، که عمدتاً تولیدکننده‌ی کالاهای مصرفی بودند، به شدت به کالاهای واسطه‌ای و سرمایه‌ای شرکتهای چندملیتی و کشور مادر (عمدتاً آمریکا) وابسته شوند.
سیاستهای اصل ۴۴ قانون اساسی :
محدودسازی اقتصاد دولتی و آزاد سازی اقتصاد از پیامدهای مهم اصل ۴۴ قانون اساسی است. اقتصاد مقاومتی فعال و پویا نیازمند برنامه ریزی استراتژیک و راهبردی، مبتنی بر مردمی کردن اقتصاد از طریق میدان‌دادن بیشتر به فعالان بخش خصوصی و رفع موانع و مشکلات این بخش می باشد.
بخش خصوصی به عنوان موتور و محرک اصلی رشد اقتصادی و صنعتی است که با بکارگیری سرمایه خود و جذب و مشارکت سرمایه‌های غیردولتی، استفاده بهینه از منابع انسانی و اعمال مدیریت کارآمد، ضمن ایفاء نقش خود در رشد اقتصادی و صنعتی کشور، میتواند اهداف توسعه ای دولت را محقق نماید.
اقتصاد مقاومتی بر پایه و اساس سرمایه معنوی افراد و جامعه استوار است و بخش خصوصی بدون شک برترین بستر، برای همراهی مردم به عنوان اصلی ترین ارکان مقاومت درجامعه، برای ضد ضربه کردن اقتصاد در برابر تحریم هاست.
توجه به نخبگان واستفاده ازفناوری نوین :
نخبه به فرد برجسته و کارآمدی اطلاق می شود که اثرگذاری وی در تولید علم، هنر و فناوری کشور محسوس باشد و هوش، خلاقیت، کارآفرینی و نبوغ فکری وی در راستای تولید دانش و نوآوری موجب سرعت بخشیدن به رشد و توسعه علمی و متوازن کشورگردد.
زمانی که فناوری‌های نوین مشمول تحریم قرار می‌گیرند وکشورهای دشمن اجازه نمی دهند این فناوری‌ها به ایران برسند، اگر از نخبگان حمایت شود، میتوان این فناوری‌ها را تبدیل به فعالیت تجاری کرد. میدان‌دادن به نخبگان در عرصه صنعت، تجارت و‌کشاورزی، از ویژگیهای اقتصاد مقاومتی است و نیز باید شرایط به گونه ای باشد که نخبگان بدون مانع کارهای خود را پیش برند.
آنچه جای نگرانی است، تحریم خارجی نیست بلکه نگرانی درخصوص موانع تولید و تجارت درداخل کشور است که گاهی شدیدتر ازتحریم ها عمل می کند.
اقتصاد مقاومتی، تحقق جهاد اقتصادی :
سال ۱۳۹۰ که برحسب منویات مقام معظم رهبری، بنام جهاد اقتصادی نام گذاری شد، آغاز حرکتی بود در راهی که به از بین بردن موانع و معضلات اقتصادی کشور می انجامد. وسال ۱۳۹۱ که به نام تولید ملی و حمایت از کار و سرمایه ایرانی نام گذاری شد، یکی از اهداف مهم آن ایجاد “اقتصاد مقاومتی” است.
جهاد اقتصادی به معنای شروع حرکتی موثر برای ساختن بنیان آینده ایست که امروز برای هر ایرانی یک آغازاست، شروع زندگی در شرایطی بهتر و ایده آل. اقتصاد مقاومتی نتیجه و ثمره اقتصادی است که با تکیه برحرکتهای جهادی و فداکارانه در برابر احتکار و انحصار قد علم می کند و با تورم وگرانی مقابله می کند تا مردم به آسایش نسبی در زندگی برسند.
اقتصاد مقاومتی، معنا و مفهومی از کارآفرینی :
مقام معظم رهبری دردیداربا نخبگان می فرمایند : دلیل دومِ ما که امروز کار برامان مهم است، کارآفرینى مهم است، این است که ما امروز در مقابل یک فشار جهانى قرار داریم.
دشمنى وجود دارد در دنیا که میخواهد با فشار اقتصادى و با تحریم و با این کارهائى که شماها میدانید، سلطه‌ى اهریمنى خودش را برگرداند به این کشور.
هدف این است. یک کشور به این خوبى، با این همه منابع، منابع طبیعى، با این موقعیت سوق‌الجیشى، با همهى امکانات، زیر نگین یک قدرتى در دنیا بوده؛ یک روز انگلیسها بودند، یک روز آمریکائى‌ها بودند – در واقع نظام سلطه، دستگاه سلطه، امپراتورى سلطه. حالا آمریکا یک گوشه‌اى از این امپراتورى است – اینها مسلط بودند بر این کشور؛ انقلاب دست اینها را کوتاه کرده. سلطه میخواهد برگردد به این کشور. همهى این تلاشها براى این است.
مسئلهى انرژى هسته‌اى بهانه است. آن کسانى که خیال میکنند اگر ما مسئلهى انرژى هسته‌اى را حل کردیم، مشکلات حل خواهد شد، خطا میکنند. مسئلهى انرژى هسته‌اى را مطرح میکنند، مسئلهى حقوق بشر را مطرح میکنند، مسائل گوناگون را مطرح میکنند، که اینها بهانه است.
مسئله، مسئلهى فشار است، میخواهند یک ملت را به زانو در بیاورند؛ میخواهند انقلاب را زمین بزنند.
یکى از کارهاى مهم همین تحریم اقتصادى است. میگویند ما طرفمان ملت ایران نیست! دروغ میگویند؛ اصلاً طرف، ملت ایران است.
تحریم براى این است که ملت ایران به ستوه بیاید، بگوید آقا ما به خاطر دولت جمهورى اسلامى داریم زیر فشار تحریم قرار میگیریم؛ رابطه‌ى ملت با نظام جمهورى اسلامى قطع بشود.
هدف اصلاً این است. البته ملت ما را نمیشناسند؛ مثل همهى موارد دیگر محاسباتشان غلط اندر غلط است. از نظر نظام سلطه،
گناه بزرگ ملت ایران این است که خودش را از زیر بار سلطه آزاد کرده. میخواهند مجازات کنند به خاطر این گناه، که چرا خودت را از زیر بار سلطه، اى ملت! آزاد کرده‌اى.
این ملت راه را پیدا کرده. اصلاً محاسباتشان اشتباه است؛ نمیفهمند چه کار باید بکنند و چه کار دارند میکنند. خب، اما فشار مى‌آورند؛ فشار اقتصادى از راه تحریمها.
ما باید یک اقتصاد مقاومتىِ واقعى در کشور به وجود بیاوریم. امروز کارآفرینى معناش این است.
دوستان درست گفتندکه ما تحریمها را دورمیزنیم؛ بنده هم یقین دارم. ملت ایران ومسئولین کشورتحریمها را دور میزنند، تحریم‌کنندگان را ناکام میکنند؛ مثل موارددیگرى که درسالهاى گذشته درزمینه‌هاى سیاسى بود که یک اشتباهى کردند،یک حرکتى انجام دادند،بعد خودشان مجبورشدندبرگردند، یکى یکى عذرخواهى کنند.
چند مورد یادتان هست لابد دیگر. حالا جوانها نمیدانند. در این ده بیست سال اخیر، از این کارها چند بار انجام دادند. این دفعه هم همین جور است.
البته تحریم براى ما جدید نیست، ما سى سال است تو تحریمیم. همهى این کارهائى که شده است، همهى این حرکت عظیم ملت ایران، در فضاى تحریم انجام گرفته؛ بنابراین کارى نمیتوانند بکنند. خب، ولى این دلیلى است براى همهى مسئولان و دلسوزان کشور که خود را موظف بدانند، مکلف بدانند به ایجاد کار، به تولید، به کارآفرینى، به پر رونق کردن روزافزون این کارگاه عظیم؛ که کشور ایران حقیقتاً امروز یک کارگاه عظیمى است. همه خودشان را باید موظف بدانند.
مهمترین اهداف تحقق اقتصاد مقاومتی :
۱- مهار سوداگری و فساد، گام اول تحقق اقتصاد پایدار :
منظور از سوداگری، فعالیتهای غیرمولدی است که از تلاطمات و نوسانهای بازار سوء استفاده نموده و بهره‌مندیهایی را نصیب برخی افراد می گرداند.
دراقتصاد مبتنی بر دلالی و سوداگری، بخش مولد بیشترین آسیب را دیده و ساز وکار اقتصاد به سمت حبابهای قیمتی و نوسانهای شدید سوق می یابد.
چنین اقتصادی درمواجهه با فشارخارجی کمترین پایداری و مقاومت را داشته و به سرعت متلاشی می شود.
برخی سیاستهای اجرایی مناسب ذیل این اصل عبارتند از :
۱ – سیاستهای کنترل زمین ومسکن، ۲ – مبارزه با قاچاق و واردات غیرقانونی، ۳ – ساماندهی فضای اطلاعاتی به منظور دسترسی یکسان آحاد جامعه به اطلاعات اقتصادی و…
۲- مردمی سازی اقتصاد، ارتقاء مقاومت اقتصادی دربرابر تحریمها :
برای اینکار، درگام اول می بایست توانمندسازی آحاد مردم در دستور کار قرارگیرد تا زمینه برای حضور موثر همه افراد درفعالیتهای مولد اقتصادی فراهم شود. وحدت و همکاری میان فعالین می تواند به اشکال گوناگون شبکه سازی، خوشه سازی، زنجیره تامین و… در دستورکار قرارگیرد. لیکن با محوریت نظم‌های جمعی میان فعالیت ها، آرمان های مردم سازی اقتصادی محقق شده و سطح پایداری و مقاومت اقتصادی در برابر تحریم ها وفشارها ارتقاء می یابد.
بخش خصوصى را باید کمک کرد. اینکه ما «اقتصاد مقاومتى» را مطرح کردیم، خب، خود اقتصاد مقاومتى شرائطى دارد، ارکانى دارد؛ یکى از بخشهایش همین تکیه‌‌ى به مردم است؛ همین سیاستهاى اصل ۴۴ با تأکید و اهتمام و دقت و وسواسِ هرچه بیشتر باید دنبال شود؛ این جزو کارهاى اساسى شماست.
در بعضى از موارد، من از خود مسئولین کشور میشنوم که بخش خصوصى به خاطر کم‌‌توانى‌‌اش جلو نمى‌‌آید. خب، باید فکرى بکنید براى اینکه به بخش خصوصى توانبخشى بشود؛ حالا از طریق بانکهاست، از طریق قوانین لازم و مقرراتِ لازم است؛ از هر طریقى که لازم است، کارى کنید که بخش خصوصى، بخش مردمى، فعال شود.
بالاخره اقتصاد مقاومتى معنایش این است که ما یک اقتصادى داشته باشیم که هم روند رو به رشد اقتصادى در کشور محفوظ بماند، هم آسیب‌‌پذیرى‌‌اش کاهش پیدا کند. یعنى وضع اقتصادى کشور و نظام اقتصادى جورى باشد که در مقابل ترفندهاى دشمنان که همیشگى و به شکلهاى مختلف خواهد بود، کمتر آسیب ببیند و اختلال پیدا کند. یکى از شرائطش، استفاده از همهى ظرفیتهاى دولتى و مردمى است؛ هم از فکرها و اندیشه‌‌ها و راهکارهائى که صاحبنظران میدهند، استفاده کنید، هم از سرمایهها استفاده شود.
به مردم هم باید واقعاً میدان داده شود. البته در بیانات دوستان به برخى از این حوادثى که ناشى از پیگیرى مفسدین اقتصادى و مفاسد اقتصادى است، اشاره شد. واقعاً نمیشود ما کار اقتصادىِ درست و قوى بکنیم، اما با مفاسد اقتصادى مبارزه نکنیم؛ این واقعاً نشدنى است. همان چند سال پیش هم که من راجع به این قضیه بحث کردم و مطالبى را به مسئولین کشور گفتم، به همین نکته توجه داشتم، که تصور نشود ما میتوانیم سرمایه‌‌گذارى مردمى و کار سالم مردمى داشته باشیم،
بدون مبارزه‌‌ى با مفاسد اقتصادى؛ تصور نشود که مبارزه‌‌ى با مفاسد اقتصادى موجب میشود که ما مشارکت مردم و سرمایه‌‌گذارى مردم را کم داشته باشیم؛ نه، چون اکثر کسانى که میخواهند وارد میدان اقتصادى بشوند، اهل کار سالمند، مردمان سالمى هستند؛ حالا یکى دو نفر هم آدمهاى ناسالم پیدا میشوند.
باید با چشمهاى تیزبین، ریزبین و دوربین مراقبت کنید که کسانى نیایند به عنوان ایجاد اشتغال و ایجاد کار و کارآفرینى تسهیلات بانکى بگیرند، اما کارآفرینىِ واقعى انجام نگیرد. این را باید مراقبت کنید؛ هم شما مراقبت کنید، هم قوه‌‌ى قضائیه مراقبت کند.
به نظر من همکارى قوه‌‌ى مجریه و قوه‌‌ى قضائیه در اینجا یک کار بسیار لازمى است.
۳- خلاصی از وابستگی به درآمد نفت، مصداق خود اتکایی :
سازوکارهای حوزه اقتصادی بایستی به گونه ای مورد بازبینی قرارگیرند که تمامی مواردی که وابستگی کشور را به دنبال دارد، شناسایی نموده و درخصوص آن تصمیم گیری نمایند. درموارد کم اهمیت تر میتوان این حوزه ها را متنوع ومتکثر نمود تا میزان وابستگی کشور کاهش یابد. درموارد خاصی نیز ممکن است جایگزین سازی کامل مدنظر قرار گیرد.
برخی ازسیاستهایی که دراین خصوص قابل طرح هستند عبارتند از :
۱ – جایگزینی درآمدهای جاری به جای نفت مانند؛ ۲ – ودرآمدهای ترانزیتی و… ۳ – نیز گسترش شرکای تجاری از یک شریک عمده به چندین شریک کوچکتر…..
۴-اولویت بندی شرکای تجاری ایران :
کشورهای منطقه و نیزکشورهای با همسویی ایدئولوژیک باید بردیگران ترجیح داده شوند. ازسویی کشورهایی با همبستگی بیشتر، تمایل کمتری به ورود در توافقات طرفینی برعلیه یکدیگر دارند و ازسوی دیگر، منطقه به سبب مواجهه با تهدیدات و فرصتهای مشترک ، امنیتشان به‌هم گره خورده است.
در واقع بلوکی از کشورهای همسایه و مجاور به لحاظ جغرافیایی ، با حجم اقتصاد وجمعیت بزرگتر، پایداری بیشتر خواهد داشت. اگر کشور در زمینه های صنایع و رشته فعالیتهای اولویت دار مثل غذا ودارو، پیشرفت کند به صادر‌کننده عمده مبدل شده و به پیشرفت های فنی و صنعتی بسیاری دراین زمینه ها می تواند نایل شود، لذا بقای کشور تضمین شده وامکان تحریم و فشار به کشور کاهش می یابد.
حوزه انرژی وصنایع نظامی نیز دو زمینه مهم دیگری هستند که بایستی مورد توجه ویژه قرار بگیرند. اولویت بعدی هم صنایع فرهنگی است . دراین حوزه نیز به سبب رویکرد فرهنگی وگفتمان انقلاب اسلامی می توان با تحرک و پویایی مناسب مبانی فرهنگی و تربیتی والای اسلامی را به جهان صادر نمود و مبنای فکری نظام سلطه را مورد چالش جدی قرارداد.
۵- فرهنگ‌سازی اولویت تولید بر واردات و خرید کالای داخلی :
علاوه برترویج و تبلیغ مفاهیم عام حوزه فرهنگ مقاومت همچون جهاد ومبارزه، در حوزه اقتصادی نیز بایستی مفاهیم فرهنگی مناسبی بسط وتوسعه یابد.
ترجیح تولید بر واردات و خرید کالای داخلی مساله مهمی است که دربسیاری موارد با موانع فرهنگی روبروست. نفی تکاثر درعین تبلیغ کار وتولید ثروت،
نفی اسراف درعین ترویج مصرف میانه و… نیز بایستی محور توجه قرارگیرند. بایستی به لحاظ فرهنگی چنان مساله مطرح شود که جهاد اقتصادی همانند جهاد نظامی مدنظر قرارگرفته و فعالیت مفید اقتصادی امر مجاهدت در راه خدا را داشته باشد.
اینها گوشه‌ای از اهداف اقتصاد مقاومتی است که تنها با امتداد راه جهاد اقتصادی ومدیریت جهادی میسر خواهد شد. ایجاد شرایطی نسبتاً پایدار، اقتصادی ایمن و مقاوم وخود کفایی که آرزوی هرملتی است.
اقتصاد مقاومتی و تحریمها :
تحریم ابزار تنبیهی است که درسیاست خارجی مورد استفاده قرارمی گیرد. هدف ازتحریم، فشار بر کشور هدف برای تغییر رفتار است. این تغییر رفتار میتواند تغییر رفتار سیاسی یا تغییر سیاستهای اقتصادی باشد.
تحریم اقتصادی همواره یکی از ابزارهای فشار و اجبار در پیشبرد اهداف سیاست خارجی کشورها درسطح بین‌المللی مورد توجه قرارگرفته که البته کارنامه ایالات متحده آمریکا در این خصوص تاریک‌تر از قدرت‌های دیگر بوده است.
برخی از اهداف واهی تحریمها ی ایران توسط آمریکا وغرب :
۱ – جلوگیری از نقض حقوق بشر
۲ – مبارزه با تروریسم بین‌المللی
۳ – منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای
۴ – حمایت از حقوق کارگران
۵ – حفظ محیط زیست
۶ – جلوگیری از گسترش مناقشات و جنگ‌های داخلی
درحالی که مهمترین هدف آمریکا ازاین تحریم ها رسیدن به سیاست‌ها وحفظ استیلای خود آن‌هم پس از فروپاشی بلوک شرق بوده است.
میزان تاثیرگذاری تحریم بطور شدیدی به پارامترهای تعیین کننده ویژگیهای اقتصادی کشور تحریم شده بستگی داردکه عبارتند از:
۱ – روابط تجاری و اقتصادی
۲ – ساختار اقتصادی
۳ – تولید ناخالص ملی
۴ – درآمد سرانه
۵ – نرخ رشد
۶ – درصد صادرات به تولید ناخالص داخلی
۷ – درصد واردات به تولید ناخالص داخلی
۸ – جریان ورود و خروج سرمایه
۹ – عضویت در سازمانها وموافقت نامه‌های منطقه‌ای
۱۰ – شدت نیاز به کالاهای استراتژیک مانند نفت و نظایرآن
اکثر تحریمها علیه جمهوری اسلامی ایران به طور یک جانبه ازطرف آمریکا انجام شده است. میتوان گفت باتوجه به پایبندی مسئولان و ملت ایران به اصول و ارزش های انقلاب اسلامی، سیاستهای خصمانه آمریکا با کشورمان پایانی نخواهد داشت،
اما آنچه اهمیت دارد این است که باید دراین برهه حساس نیز با تمام توان و ظرفیت در مقابل این سیاستهای خصمانه ایستادگی و مقاومت کرد. درکنار استفاده از کلیه ظرفیت‌های دیپلماتیک جهت زدودن آثارمنفی و کاستن از سختی تحریمها، باید در داخل کشور نیز اقدامات مقابله‌ای انجام شود،
طرح موضوع “اقتصاد مقاومتی” از سوی رهبرمعظم انقلاب اسلامی از مهمترین اقدام دراین زمینه محسوب میشود که مسئولین نظام باید به دور از هرگونه درگیری جناحی و حزبی، از همه توان خود برای جامه عمل پوشاندن به آنها استفاده نموده و مردم نیز باید مسئولین را دراین امر، بیش از پیش همراهی نمایند، چرا که سربلندی و موفقیت در این مسیر دشوار، نیازمند همدلی و همکاری صمیمانه مسئولین و مردم خواهد بود.
نقش دولت ومردم در تحقق اقتصاد مقاومتی :
شناسایی نقاط ضعف کشور دراقتصاد مقاومتی و تبدیل آن به نقاط قوت، یکی دیگر از الزامات کشور در رسیدن به جایگاه واقعی خویش در عرصه جهانی است که برای تحقق آن باید همکاری نزدیکی میان دولت و مردم صورت گیرد.
۱ – نقش دولت :
دولت در شرایط امروز اقتصاد ایران، بزرگترین رسالت را دارد. هریک از سیاستهایش از اهمیت فوق‌العاده‌‌ای برخوردار است،
هزینه فرصت‌ها به شدت بالاست و نیاز به هوشمندی و دقت خاصی از ناحیه دولت احساس میشود.
برخی ازسیاستهای دولت در جهت تحقق اقتصاد مقاومتی :
۱-۱ – تثبیت نرخ ارز :
یکی از ملزومات تحقق اقتصاد مقاومتی، تثبیت قیمت ارز در بازار است. نوسانات موجود در بازار ارز، زمینه نابسامانی در امرتولید، عرضه و مصرف کالا را فراهم می سازد و در یک جمله بازار را دچار اختلال میکند.
از این‌رو دولت، به عنوان اصلی ترین مقام تصمیم گیری در سیاستهای مالی و ارزی کشور، میتواند بخش قابل توجهی از نوسانات موجود در بازار ارز را با تدابیر پیشگیرانه و اتخاذ سیاستهای مناسب به حداقل رسانده تا درآینده، اقتصاد کشور دچار شوک‌های شدید ناشی از اتخاذ تدابیر سطحی و زود گذر نشود.
تدابیردولت درموضوع تثبیت نرخ ارز:
۱ – توزیع مناسب و به‌اندازه ارز به بازار، ۲ – توجه به صنایع و مایحتاج عمومی مردم، ۳ – دراولویت قرارگرفتن اخذ ارز مورد نیاز، ۴ – تعیین نرخ مرجع مناسب باتوجه به شرایط بازار و…
ازاین رو لازم است، بخش های تاثیرگذار بر بازار، با اعتماد به نظرات کارشناسان دلسوز اقتصادی، زمینه را برای تحقق اقتصاد مقاومتی به عنوان شاه کلید عبور کشتی نظام از حوادث پیش روی خود ، بیش ازپیش فراهم نمایند.
مقام معظم رهبری دراین مورد می فرمایند :مسئلهى منابع ارزى هم مسئلهى مهمى است؛ که خب، حالا آقایان توجه دارید. روى این مسئله دقت کنید، خیلى باید کار کنید. واقعاً باید منابع ارزى را درست مدیریت کرد.
حالا اشاره شد به ارز پایه؛ در این زمینه هم حرفهاى گوناگونى از دولت صادر شد. یعنى در روزنامه‌‌ها از قول یک مسئول، یک جور گفته شد؛ فردا یا دو روز بعد، یک جور دیگر گفته شد. نگذارید این اتفاق بیفتد. واقعاً یک تصمیم قاطع گرفته شود، روى آن تصمیم پافشارى شود و مسئله را دنبال کنید.
به هر حال منابع ارزى باید مدیریت دقیق بشود.
۲-۱- اشتغال زائی :
اشتغال درکشور امنیت عمومی را به دنبال خواهد داشت که می تواند مشکلات فرهنگی را نیز مرتفع کند. بنابراین ایجاد فرصت های شغلی ازسوی دولت امری ضروری تلقی می گردد.
درشرایط کنونی افزایش فرصتهای شغلی، یکی از الزامات و اقدامات مهم مقامات مسئول دردولت محسوب می شود ، چرا که در راستای دستیابی به اقتصاد مقاومتی، نیازمند نیروی کاربیشتر درکشورهستیم.
راهکارهای رفع موانع اشتغال‌زائی :
۱ – تغییر نگرش دولت به بخش خصوصی،
۲ – ایجاد امنیت اقتصادی ،
۳ – مبارزه با مفاسد اداری،
۴ – کنترل مهاجرت از روستاها به شهرها و از شهرهای کوچک به شهرهای بزرگ
۵ – کنترل اقتصاد زیرزمینی….
۳-۱- ثبات قیمت ها :
یکی از زیرساختهای اقتصاد مقاومتی که به آن توجه کمتری شده است، مسأله تورم است که بعضاً نحوه بودجه‌ریزی وبرخی تصمیم گیری ها درنظام پولی ومالی موجب تورم زایی شده است.
تورم درحال حاضر تبدیل به بیماری اقتصادی کشور گردیده و این مسئله باعث شده است که درعرصه بین المللی، صادرات کشور دچارمشکل شود و درطرف مقابل واردات افزایش پیدا کند و دلیل آن بالا بودن قیمت کالاها در داخل کشوراست.
اقتصاد در شرایط تورمی بازدهی ندارد و به موجب آن تولید داخل افزایش پیدا نمی کند و بیکاری افزایش می یابد و درنتیجه، بالا رفتن نرخ بیکاری درجامعه و افزایش مفاسد اجتماعی، متعاقبا هزینه‌های اجتماعی وسیاسی و امنیتی کشور افزایش یافته و این مسئله کشور را از تحقق اقتصاد مقاومتی دور خواهد کرد.
۴-۱ – اصلاح ساختار دولتی :
با وجودی که سالهاست درمحافل مدیریتی سخن از محدود کردن تشکیلات دولتی درتمام عرصه‌های اقتصادی، تولیدی و اجرایی می شود اما این گستردگی همچنان رو به فزونی است .
دولت اگرچه بزرگترین مجری درسطح کلان جامعه است، اما این بزرگی به جای انجام نظارت و هدایت کارها با دراختیارگرفتن منابع مادی و نیروی انسانی فراوان درچرخه اقتصاد و تولید به اداره این منابع می پردازد. تا آنجا که امروزخود را با تشکیلات عدیده ای روبرو ساخته است. این درحالی است که با واگذارکردن بسیاری از کارهای اجرایی در اختیار بخش خصوصی از یک سو میتواند از حجم مشغله و تورم کارهای اجرایی خود بکاهد و ازسوی دیگر به افزایش رضایتمندی مشتریان وانتظارات نیروهای انسانی خود و نیزافزایش کیفیت خدمات درسطح خرد و کلان کمک شایانی کند.
تجربه کشورهایی که موفق به کوچک سازی بخش تشکیلاتی دولتهای خود شده‌اند، نشان می‌دهد که این کشورها به نتایج بسیار ارزنده‌ای از نظراجرای با کیفیت کارهای کلان خود دست یافته‌اند.
به نظر می رسد نقش پررنگ دولت نیز در اداره کارها باید کاهش یابد و به جای آن روند نظارت برکارها و هدایت امورتوسط دولت توسعه یابد.
دولت به عنوان ارکان اجرایی و تصمیم‌ساز، که ابزارهای لازم اقتصادی را دراختیاردارد، می تواند حرکات کیفی تری را درتمام عرصه ها از خود نشان دهد.
ابعاد مختلف نقش مردم دراقتصاد مقاومتی :
۱ – مدیریت مصرف
۲ – قناعت (ساده زیستی ودوری ازتجملات)
۳ – تولید ثروت حلال
۴ – ترجیح مصرف کالای داخلی برکالای خارجی
۵ – دوری از مدگرایی
۲ – نقش مردم :
تحقق اقتصاد مقاومتی صرفاً با مشارکت مردمی امکان پذیراست ولاغیر.
برای بالابردن مشارکت مردمی باید از هرنوع فعالیت اقتصادی مردمی استقبال کرد.
فضایی باید برکشور و جامعه حاکم گردد که همه مردم خودشان را مولد دراقتصاد و شریک درپیشرفت و مقاومت کشور، حس کنند و برآن ببالند.
در نظریه های اقتصادی نقش مردم به عنوان مصرف کنندگان کالاها بسیار حائز اهمیت است.
مهمترین نقش مردم درتحقق اقتصادی :
۱-۲- مدیریت مصرف :
امروزه تعادل درمصرف یک حرکت جهادی است و همه دستگاههای دولتی و غیردولتی و همچنین آحاد مردم باید موضوع پرهیز ازاسراف و استفاده ازتولیدات داخلی را جدی بگیرند.
جلوگیری ازهرگونه اسراف وتبذیر، مهمترین اصل در ارائه یک الگوی اسلامی مصرف است.
خداوند درآیه ۶۷ سوره فرقان، حرکت در مداری به دور از افراط و تفریط را رسیدن به پایداری دانسته است. پس فرد یا جامعه ای که در مسیر پایداری درمصرف حرکت کند به پایداری دراقتصاد می رسد و جامعه به همان مطلوب یعنی اقتصاد سالم ، شکوفا و مقاومتی دست خواهد یافت.
یک مسئله هم در اقتصاد مقاومتى، مدیریت مصرف است. مصرف هم باید مدیریت شود. این قضیه‌‌ى اسراف و زیاده‌‌روى، قضیه‌‌ى مهمى در کشور است.
خب، حالا چگونه باید جلوى اسراف را گرفت؟ فرهنگ‌‌سازى هم لازم است، اقدام عملى هم لازم است. فرهنگ‌‌سازى‌‌اش بیشتر به عهده‌‌ى رسانه‌‌هاست. واقعاً در این زمینه، هم صدا و سیما در درجه‌‌ى اول و بیش از همه مسئولیت دارد، هم دستگاههاى دیگر مسئولیت دارند. باید فرهنگ‌‌سازى کنید.
ما یک ملت مسلمانِ علاقه‌‌مند به مفاهیم اسلامى هستیم، اینقدر در اسلام اسراف منع شده، و ما متأسفانه در زندگى‌‌مان اهل اسرافیم! بخش عملیاتى‌‌اش هم به نظر من از خود دولت باید آغاز شود.
در گزارشهاى شماها من خواندم، حالا هم بعضى از دوستان اظهار کردند که دولت درصدد صرفه‌‌جوئى است و میخواهد صرفه‌‌جوئى کند؛ بسیار خوب، این لازم است؛ این را جدى بگیرید. دولت خودش یک مصرف‌‌کننده‌‌ى بسیار بزرگى است. شما از بنزین بگیرید تا وسائل گوناگون، یک مصرف‌‌کننده‌‌ى بزرگ، دولت است.
حقیقتاً در کار مصرف، صرفه‌‌جوئى کنید. صرفه‌‌جوئى، چیز بسیار لازم و مهمى است.
به مصرف تولیدات داخلى هم اهمیت بدهید. در دستگاه شما، در وزارتخانه‌‌ى شما، اگر کار جدیدى انجام میگیرد، اگر چیز جدیدى خریده میشود، اگر همین اقلام روزمره‌‌اى که مورد نیاز وزارتخانه است، تهیه میشود، سعى کنید همه‌‌اش از داخل باشد
اصرار بر این داشته باشید؛ خود این، یک قلم خیلى بزرگى میشود. اصلاً ممنوع کنید و بگوئید هیچ کس حق ندارد در این وزارتخانه جنس خارجى مصرف کند. به نظر من اینها میتواند کمک کند..
اسراف به معنای تجاوزازحد وتبذیربه معنای ریخت‌وپاش،هردوبه لحاظ اسلامی رفتاری ناپسند ومضموم هستند.
جامعه‌ای که این رفتار مصرفی را داشته باشد، دچار اختلال در فرآیند انباشت سرمایه میشود و نمیتواند رشد اقتصادی خود را به حد مطلوب برساند.
مصرف نامتعادل در سطح خانوار، که عمدتاً در جامعه‌ی ایران به تجمل‌گرایی، لوکس‌گرایی و استفاده از کالاهای وارداتی منجر میشود، فرآیند انباشت سرمایه‌های خُرد را دچار اختلال می‌سازد و در نهایت، رشد کشور را متوقف و وابسته به نفت خواهد کرد.
۲-۲- قناعت (ساده زیستی ودوری ازتجملات) :
امیرمومنان علی (ع) بهترین اقتصاد و زندگی سالم اقتصادی که آسایش انسان را تامین کند ، اقتصاد مبتنی بر قناعت تعریف می کنند، پس قناعت و اقتصاد واقعی به معنای مصرف به مقدار کفایت است که مهمترین عامل در ایجاد آسایش پایدار و راحتی دانسته شده است.
مردم جامعه باید تفکر خود را نسبت به مصرف تغییردهند و ازمصرف گرایی و ریخت وپاش غیرضروری درهمه ی موارد خودداری کنند.
۳-۲ – تولید ثروت حلال :
تولید ثروت حلال باید درجامعه نهادینه شود و درکنار آن تولید ثروت های کاذب از طریق دلالی به امر مذموم درمیان آحاد جامعه مبدل شود.
۴-۲- ترجیح مصرف کالای داخلی برکالای خارجی :
پرواضح است که مردم حق استفاده از کالای باکیفیت را دارند ، ولی ترجیحاً باید کالای ساخت داخل را مصرف کنند و این امر نیازمند تحکیم نگاه علمی است ، به نحوی که دست اندرکاران عرصه تولید، دولت ودانشگاهها حلقه ارتباط صمیمی وتعامل پایداری را باید با یکدیگر داشته باشند. زیرا صیانت از اعتبار تولید داخلی درعرصه جهانی وظیفه ملی واسلامی است ، و منافع زود گذر نباید منفعت ملی را به خطر بیندازد.
۵ – ۲ – دوری از مدگرایی
مدگرایی را میتوان حالتی از مصرف‌گرایی در نظر گرفت که وابستگی بیشتری به محصولات وارداتی دارد. بنابراین مد و مدگرایی نه تنها تبعات منفی مصرف‌گرایی را برای جامعه دارد، بلکه فرآیند وابستگی به واردات را تشدید میکند.
مدگرایی فرآیندی است که با اقبال مردم تشدید و با ادبار آنها به شدت تضعیف میشود.
لذا همان طور که مقام معظم رهبری (دام ظله) می‌فرمایند، خود مردم باید راه مصرف کالاهای خارجی را ببندند و این فرآیند را مهار نمایند.
موانع وچالشهای پیش روی اقتصاد مقاومتی :
اقتصاد مقاومتی و اهداف آن باید با جوهره مقاومت پیوند منطقی داشته باشد، در این راستا باید چالشهای پیش رو را شناسایی و با عنایت به چالشهای اقتصاد و امت اسلامی تعریف و برای آن برنامه و راه حل ارائه شود.
موانع تحقق اقتصاد مقاومتی :
- فضای منفی برای جذب سرمایه‌گذاری داخلی وخارجی
- موانع پیش روی تولید ملی
- عدم وجود فضای رقابتی دربخش تولید و توزیع در برخی از گروه های کالایی
- پایین بودن سطح بهره وری نیروی انسانی وضرورت تشکیل نیروی انسانی کارآمد بیش از گذشته
- افزایش نقدینگی وعدم تناسب آن با تولید
- وجود نقدینگی های سرگردان
- تورم بالا ومستمر درکشور
- اختلالات متعدد در بازار ارزی کشور
- سطح بالای بیکاری و عدم اشتغال پایدار
- افزایش مستمر قیمت مسکن و اجاره ها
- وابستگی شدید بودجه سالانه کشور به درآمدهای حاصل از فروش نفت خام
- کسری بودجه مزمن و پایدار
- عدم اجرای کامل سیاستهای اصل ۴۴ قانون اساسی در راستای آزاد سازی وخصوصی‌سازی
- وجود نظام مالیاتی ناکارآمد
- هدفمند نبودن یارانه ها علی رغم اجرای آن
- ناکارایی نظام پولی و بانکی
- نوسانات متعدد درشاخص های بورس
- وجود سیاست های حمایتی و تعرفه ناکارآمد و غیرهدفمند
- ضعف های زیرساختی و گمرک
- تامین قطعات و فقدان الگوهای مصرف بهینه
- مشکلات تامین کالاهای موردنیاز بخش تولید
- وابستگی صادرات غیرنفتی به بخش میعانات نفتی، گازی و پتروشیمی
- عدم حمایت موثر از حقوق تضییع شده مصرف کنندگان
- مواردی که موجب ایجاد ضعف درتصمیم‌گیری‌ها و برنامه‌ریزی‌های اقتصادی می شود
- عدم پیشگیری درمواجهه بافساد مالی در دستگاههای دولتی و غیردولتی
- فساد اقتصادی
- واردات بی رویه
- عدم اعمال مالیتهای سنگین برای فعالیتهای غیرتولیدی
- بروکراسی اداری نیز به عنوان یکی ازموانع تحقق اقتصاد مقاومتی است که یافتن راهکارهای حمایتی برای بهره برداری به موقع از پروژه های دردست اجرا را می طلبد.
بنابراین اقتصاد مقاومتی یعنی تشخیص به موقع نقاط فشار و اقدام سریع جهت کنترل و بی اثر کردن تحریمها و تبدیل فشارهای پیش آمده به فرصت، که لزوماً عبور از این گردنه، مشارکت همه مردم را می‌طلبد.
راه چاره، کم کردن وابستگی‌ها، حمایت از تولید ملی، التزام به مصرف کالاهای ایرانی و نیز تلاش برای استقلال و خوداتکایی اقتصادی است.
بر فروشندگان، اصناف مختلف و بازاریان نیز در جهت حفظ و ثبات قیمت بازار کالا، لازم است انصاف و قوانین تعزیرات حکومتی را مراعات نموده و خدای ناکرده قدمی در افزایش آشفتگی بازار برندارند تا مبادا یاری‌رسان غرب و کمک‌کار اقدامات و اهداف زورگویان بین‌المللی شویم؛ بدون آنکه خود متوجه باشیم.
دیگر اینکه ، لازم است به داشته‌های خود بسنده کنیم و در مسیر رشد و تعالی کشور حداکثر تلاش خود را بکار ببندیم چرا که وجود مبارک حضرت امیر علیه السلام می‌فرمایند: «مَن وجدَ ماءً و تُراباً ثم افتقر فأبعده الله» (قرب الاسناد، ص ۵۵)؛ کسی که آب و خاک دارد و با وجود آن، فقیر و محتاج باشد خدا او را از رحمت دور بدارد.
اگر بنا باشد نظام ما در دنیا عزت نفس داشته باشد و در بین سایر دول و ملل، نظامی مقتدر و سر بلند باشد، می‌بایست برگردیم به گفتمان انقلاب، برگردیم به گفتمان اسلام ناب محمدی، برگردیم به گفتمان امام راحل و مقام معظم رهبری.
دراین زمینه بر همه افراد جامعه اسلامی لازم است که سطح نگرش دینی و معرفتی خویش را ارتقاء داده و به عنوان پیروان مکتب علوی، زیّ و منش مولای متقیان را سر لوحه حیات خویش قرار داده و مواردی چون قناعت و صرفه‌جویی در مصرف، ساده زیستی، ترک تنوّع‌طلبی و عدم اسراف را در اولویت کاری خود قرار داده و کمر همت بسته و با سرمایه و امکاناتی که در کشور خویش داریم اقدام به تأمین نیازهای جامعه خود نموده تا مجبور نشویم جهت تأمین حتی برخی از نیازمندی‌ها دست نیاز به سمت بیگانگان دراز نموده که به همان اندازه به آنها نیازمند باشیم و با قطع فروش حتی نیازمندی مختصری مجبور به فرمانبرداری و انجام تصمیمات زورگویان جهانی باشیم ، لذا به قول سعدی شیرازی:
هر که نان از عمل خویش خورد منت حاتم طایی نبرد
نتیجه گیری و پیشنهادات
با توجه به بررسی همه عوامل موثر و زیر سیستم دراقتصاد مقاومتی باید گفت که تحریمها نمیتوانند خلل مهمی برای کشوری با قدرت جمهوری اسلامی ایران وبا این مرزهای گسترده و منابع خدادادی ایجاد کنند، کشوری که به خدای متعال اتکا دارد وملتی استوار و هوشمند است حتماً پیروز این میدان خواهد بود.
نظام اسلامی قادر است با برنامه‌ریزی، تلاش، تدوین استراتژی ها و اقدامات لازم با محوریت اقتصاد مقاومتی، بخش عمده ای از تهدیدهای امروزین را نیز به فرصت تبدیل کند.
مدیریت مصرف زمانی تحقق می‌یابد که الگوی مصرف فعلی به سمت «الگوی مصرف اسلامی» حرکت کند و اصلاح شود.
الگوی مصرف صحیح از آنجایی اهمیت دارد که از نظر علمی، اولین و مهمترین قدم برای اصلاح نظام اقتصادی، اصلاح الگوی مصرف است؛ زیرا غایت تولید کالا و خدمات در یک کشور مصرف آن‌هاست. از این رو، حاکمیت مصرف‌کننده بر اقتصاد یک امر عقلایی است.
اصلاح الگوی مصرف جامعه آغازی برای اصلاح تولید و به طور کلی، اصلاح نظام اقتصادی است.
بنابر این اصلاح الگوی مصرف مبتنی بر الگوی مصرف اسلامی را راهبرد بلندمدت دستیابی به پیشرفت و عدالت است.
در کوتاه‌مدت میتوان دو مورد جهت مدیریت مصرف ارائه نمود؛
۱ – مصرف نامتعادل خانوار، فقدان مکانیسمی برای جذب سرمایه‌های خُرد آن‌هاست. دهک‌های متوسط جامعه معمولاً سرمایه‌های خُردی در دست دارند که به واسطه‌ی عدم جذب در بازارهای مالی، معمولاً در نهایت به مسافرت‌های پی‌درپی و پُرهزینه، تعویض‌های مکرر لوازم خانگی و… ختم میشود.
بنابراین اولین راهبرد کوتاه‌مدت در زمینه‌ی مدیریت مصرف، ایجاد مکانیسم جذب سرمایه‌های خُرد توسط بازار (به ویژه بازارهای مالی) است.
۲ – جهت‌دهی به مدگرایی در بین جوانان ، زیرا مسئله‌ی پیروی از مد در عصر کنونی، اگر قابل مهار نباشد، بی‌شک قابل هدایت است. اگر تولیدکنندگان داخل بتوانند با برندسازی، افزایش تنوع و کیفیت محصول و… وارد بازار مد شوند، نه تنها با استقبال خانوارها، به رشد درآمد ملی کمک میکنند، بلکه وابستگی کنونی به واردات کالاهای مصرفی کاهش خواهد یافت .
پیشنهاد های ذیل جهت رسیدن به اهداف اقتصاد مقاومتی ارائه می گردد :
۱ – نقطه شروع اقتصادمقاومتی، سیاستگذاری برای اصلاح الگوی مصرف است. مصرف، تولید را جهت می‌دهد و این دو درکنارهم، جهت سرمایه گذاری را مشخص می کنند.
رونق تولید داخلی و کاستن از وارداتی که میتواند به افول و کم رونقی و توقف واحدهای تولیدی داخلی منجرشود، موجب استقلال اقتصادی، قطع وابستگی به خارج و ارتقای تکنولوژی درسطح کلان تر می شود . البته باید به گونه‌ای عمل کرد که اقتصاد مقاومتی به معنای تحمیل فشار به مردم نباشد.
۲- افزایش بهره وری درتولید ،کاهش قیمت تمام شده تولیدات، کیفیت بهتر و خدمات بیشتر در رقابت با تولیدات خارجی و کاهش واردات، حمایت ازتولید ملی به ویژه تولیدات استراتژیک
۳ – کاهش آمار بیکاری و خشکاندن ریشه های فقر و آسیب های اجتماعی ناشی از بیکاری در جامعه
۴ – فعالسازی سیستم های حمایتی پولی و مالی و بیمه ای بخش تولید برای تحرک دراقتصاد داخلی و نیز حمایت از صادرات کالاهای غیرنفتی
۵ – افزایش واردات دانش فنی، خطوط تولید و ماشین آلات در ازای کاهش واردات کالاهای مصرفی با توجه به اهمیت این نوع معاملات درعصراطلاعات، همزمان با تولید علم وتولید دانش فنی و حمایت از شرکتهای دانش بنیان
۶ – توجه به معضل تورم و برقراری یک نظام قابل پیش بینی و قابل مدیریت درقبال شاخص تورم وتطبیق آن با سطح حقوق ودستمزدها و نیز قیمت ارز در پیشگیری سیاستهای بهینه دراین فرآیند
۷- تبدیل تهدیدها به فرصت ها در روند تامین کالاها به این معنا که به محض اعمال تحریم در برخی از کالاها، شکل دهی به عزم ملی درحوزه فناوری و صنعت و تجارت برای ایجاد خود کفایی کامل یا حداقل خود اتکایی درتولید و تامین این اقلام
۸ – برقراری ارتباطات خاص اقتصادی با برخی از کشورهای دوست، گسترش ارتباطات اقتصادی با کشورها و بلوک های منطقه ای و گسترش شرکای تجاری از یک شریک عمده به چند شریک کوچکتر
۹ – شکل گیری روحیه جهاد ا قتصادی، تولید ملی وحمیت ایرانی. ضمن آنکه برای تقویت اقتصادی ملی، “دیپلماسی اقتصاد مقاومتی” نیزلازم است. هدف از این نوع دیپلماسی تبیین دستاوردهای اقتصاد مقاومتی درمقابل فشارهای وارده است. فشارها درمورد کالای مصرفی و شاخص‌های روزمره اقتصادی وارد می شود . ولی دستاوردهای مقاومت کشور، دستاوردهایی استراتژیک و بلندمدت هستند، همچون خودکفایی درتکنولوژیها و فناوری های برتر(هسته ای )، استقلال درسیاست خارجی و…
۱۰- خودداری از اسراف و ضایع کردن کالاها و ذخیره سازی کالاهای اساسی در ابعاد حجیم توسط دولت و انبارهای کوچک و هدایت شده و هوشمند توسط مردم (مانند کشور سوئیس) حتی در زمان صلح و آرامش جهت تامین امنیت غذایی مردم
پایان : حسنعلی نوروزی کارشناس ارشد مدیریت
منابع :
۱ – دفتر حفظ و نشر آثار مقام معظم رهبری (مدظله العالی)
۲ – بیانات رهبر انقلاب در دیدار با کارگزاران نظام ۳/۵/۱۳۹۱، در دیدار جمعی از پژوهشگران و مسئولان شرکتهای دانشبنیان ۸/۵/۱۳۹۱ و در دیدار رئیس جمهوری و اعضای هیئت دولت ۲/۶/۱۳۹۱
۳ – بیانات رهبر انقلاب در اجتماع مردم بجنورد ۱۹/۷/۱۳۹۱
۴ – پیام نوروزی رهبر انقلاب به مناسبت تحویل سال ۱۳۸۷
۵۶ – بیانات رهبر معظم انقلاب دراجتماع بزرگ زائران ومجاوران حضرت علی بن موسی الرضا(ع) به تاریخ ۱/فروردین/۱۳۸۸ و ۱/ فروردین سال ۱۳۹۲
۶ – بیانات مقام معظم رهبری در دیدار جمعی از کارآفرینان سراسر کشور،۱۶/۰۶/۸۹
۷ – بیانات مقام معظم رهبری در دیدار دانشجویان، ۱۶/۰۵/۹۱
۸ – بیانات مقام معظم رهبری در دیدار جمعی از دانشجویان، ۱۹/۰۵/۹۰
۹ – رضایی. جواد، محمد ناد علی و جواد علیزاده، بررسی رابطه علی رشد بهره وری کل عوامل تولید و رشد اقتصادی (مطالعه موردی بخش بازرگانی، فصلنامه پژوهشنامه اقتصادی، سال یازدهم، شماره دوم، تابستان ۱۳۹۰
۱۰ – ربیعی. مهناز، اثر نوآوری و سرمایه انسانی بر رشد اقتصادی در ایران، مجله دانش و توسعه، سال شانزدهم، شماره ۲۶، بهار ۱۳۸۸
۱۱ – روزنامه ملت، مقاومت اقتصادی از رهگذر اقتصاد مقاومتی،
۱۲ – حسین زاده، محمد، الزامات سال تولید ملی، سایت الف،
۱۳ – سخنان حمیدرضا فولادگر، تبلور اقتصاد مقاومتی در دل تحقق اصل ۴۴ نهفته است، خبرگذاری خانه ملت،
۱۴ – سخنرانی حجت الاسلام غلامرضا مصباحی مقدم، رئیس کمیسیون برنامه و بودجه مجلس، محورهای اساسی اقتصادمقاومتی،
۱۵ – لواسانی، سیده زینب ، اقتصاد مقاومتی درامتداد جهاد اقتصادی، اقتصاد تبیان،
۱۶ – نریمانی، میثم، ۵اصل اقتصادمقاومتی، پایگاه خبری و تحلیلی نداآنلاین،
۱۷ – یارمحمدیان، ناصر، آیا تحریم های اقتصادی علیه ایران تاثیرگذارند؟ روزنامه دنیای اقتصاد
۱۸ – تک تحریم و بانک اقتصاد مقاومتی، سایت آفتاب،
۱۹ – عزیزیان، رضا، تثبیت نرخ ارز از ملزومات اقتصاد مقاومتی، روزنامه فرهیختگان،
۲۰ – ابراهیمی، عباس، «اقتصاد مقاومتی» در سایه تورم زدایی و حفظ سرمایه ایرانی تحقق می یابد، پایگاه اطلاع رسانی اقتصاد مقاومتی،
۲۱ – منصوریان ، بررسی و مطالعه اصلاح ساختار تشکیلات دولتی و موانع خصوصی سازی، سایت مازندران
۲۲ – خبرگذاری تقریب، نقش مدیریت مصرف در اقتصاد مقاومتی،
۲۳ – زیدی، باقر، نقش مردم دراقتصاد مقاومتی ، روزنامه رسالت ،
۲۴ – حجت الاسلام روح الله بیگی نایب رئیس اول کمیسیون اقتصادی مجلس ، تمام ضعف ها را به حساب تحریم نگذاریم ، سایت تابناک،
۲۵ – دکتر عسگری ، علی ، ۱۸راهکار در اقتصاد مقاومتی، جام جم ،