بسمه تعالی
سیستم انتخابات درآمریکا
مقدمه :
بحث سیستم انتخابات امریکا همواره یکی از مسائلی بوده است که برای بسیاری قابل توجه و تعمق بوده است. هر چند این سیستم هنوز که هنوز است چندان با مخالفت جدی از سوی قانونگذاران و مجریان امور در این کشور مواجه نشده است ولی بسیاری را نسبت به دموکراتیک بودن انتخابات در امریکا با تردید مواجه ساخته است.
تاریخچه سیستم :
سیستم انتخابات ریاست جمهوری امریکا اصطلاحا کالج الکترال نامیده می شود و یک سیستم انتخاباتی متفاوت درمقایسه با دیگر نظام های دموکراتیک کنونی به شمار می رود و نحوه‌ی تحقق آن به گونه ای است که طی دو مرحله رقابت انتخاباتی به مشخص شدن رئیس جمهور در ایالات متحده‌ی امریکا منجر می شود. تاسیس این سیستم انتخاباتی حدود ۲۳۰ سال پیش و در سال ۱۷۸۹ میلادی به کنوانسیون فیلادلفیا باز می گردد و از جایی که در آن زمان مسئله‌ی حقوق ایالات و نحوه‌ی تعامل میان آن ها یک موضوع اساسی به شمار می رفت، این سیستم به منظور تبدیل احساسات محلی به احساسات یکپارچه‌ی ملی درجامعه‌ی امریکا تدوین گردید و به رسمیت شناخته شد. زمانی که بنیانگذاران ایالات متحده همه توجه خود را معطوف به این کرده‌بودند که در نوشتن قوانین و تعبیه سازوکارهای ساختار سیاسی، ارکانی چون مردم و حکومت، دولت فدرالی و دولت ایالتی مخدوش نشوند.
به همین‌خاطر کنگره دارای دو بخش است یکی مجلس نمایندگان که متعلق به مردم است و دیگری سنا که وزنه حکومتی دارد. رأی‌گیری هم در دو بخش صورت می‌گیرد. مردم رأی می‌دهند و کالج انتخاباتی هم به‌عنوان نماینده سیستم حکومتی، این رأی را تأیید می‌کند.
فرایند انتخابات :
در ابتدای فرایند انتخابات، احزاب سیاسی در امریکا برای معرفی کردن کاندیدای خود به نوعی رقابت درون حزبی می پردازند و ازرقابت میان نامزدهای متعدد، نامزد پیروز را به عنوان کاندیدای اصلی حزب برای شرکت در انتخابات ریاست جمهوری معرفی می کند. به عنوان مثال درانتخابات دوره قبل آمریکا میت رامنی نامزد حزب جمهوری خواه در مرحله اول انتخابات با رقبای هم حزبی خود مانند نیوت گینگریچ، ران پل، ریک سنتروم، ریک پری و جان هانتزمن رقابت کرد و در نهایت به عنوان نامزد نهایی جمهوری خواهان معرفی شد. اما در مقابل اوباما رقیبی در درون حزب دموکرات نداشت و حزب کاملا بر کاندیداتوری او اجماع داشت.
نامزدهای حزبی از افراد سابقه دار، اعضای قدیمی و چهره های سرشناس و مورد اعتماد حزب هستند که هدف نهایی احزاب هم این است که نامزدی را برای کاندیداتوری معرفی نمایند که از شانس بالایی برای پیروزی در رقابت با نمایندگان احزاب رقیب برخوردار باشد و میزان صلاحیت و مشروعیت آن ها چندان اهمیت باید وشایدی ندارد. رقابت های درون حزبی در واقع مهم ترین مرحله‌ی حساس قبل از برگزاری انتخابات ریاست جمهوری امریکا به شمار می رود و گاهی نیز به جنجال های بزرگی منجر می شوند که نمونه‌ی بارز آن را می توان در انتخابات درون حزبی حزب دموکرات در انتخابات گذشته میان اوباما و هیلاری کلینتون مشاهده کرد
در واقع بعد از مشخص شدن نتایج انتخابات درون حزبی است که مراحل اصلی و دو گانه‌ی انتخابات ریاست جمهوری امریکا آغاز می شود و در مرحله‌ی اول آن کسانی که واجد شرایط رای دادن هستند با حضور درپای صندوق های انتخاباتی نمایندگانی را انتخاب می کنند که اصطلاحا هیأت های انتخاباتی نامیده می شوند و بعد از اتمام این مرحله و مشخص شدن هیأت های انتخاباتی در سراسر ایالات متحده است که مرحله‌ی نهایی انتخابات ریاست جمهوری امریکا آغاز می شود وهر کاندیدایی که بتواند ۲۷۰ رأی از مجموع ۵۳۸ رأی از آراء هیات های نمایندگی را بدست آورد موفق خواهد شد و به کاخ سفید راه پیدا خواهد کرد
ایرادات واردبرسیستم :
اما ایراد ونقطه ضعف مهم این سیستم که ابزار اصلی منتقدان هم هست اینکه، ممکن است که پیروزی نمایندگان یک حزب در مرحله‌ی اول انتخابات به معنای پیروزی حزب آن ها در انتخابات ریاست جمهوری نیست. چه بسا ممکن است که هیات های نمایندگی انتخاب شده وابسته به یک حزب باشند ولی در مرحله‌ی دوم همین نمایندگان به کاندیدای حزب رقیب رای دهند. مسئله ای که درانتخابات ریاست جمهوری سال ۲۰۰۰ میلادی امریکا در جریان رقابت جرج بوش جمهوری خواه وال گور دموکرات به وقوع پیوست. حزب دموکرات علی رغم این که در مرحله‌ی نخست انتخابات ریاست جمهوری توانسته بود آراء مردمی بیشتری را به دست آورد و نمایندگان بسیاری از هواداران خود را به هیأت های نمایندگی برساند، ولی در مرحله‌ی بعد نتوانست به پیروزی برسد و نتیجه‌ی نهایی انتخابات به نفع جرج بوش جمهوری خواه رقم زده شد چرا که بسیاری از هیات های انتخاباتی منتسب به حزب دموکرات به نفع جرج بوش رای خود را اعلام کرده بودند.
اما این وضعیت چگونه ممکن است؟
اگر نامزدی اکثریت آرای مردم در ۱۱ایالت پرجمعیت یعنی کالیفرنیا، نیویورک، تگزاس، فلوریدا، پنسیلوانیا، ایلینویز، اوهایو، میشیگان، نیوجرسی، کارولینای شمالی و جورجیا را به‌دست آورد رئیس‌جمهور می‌شود، حتی اگر در ۳۹ایالت کم جمعیت‌تر هیچ رأیی به‌دست نیاورده باشد. مجموع آرای الکترال آن ۱۱ایالت به ۲۷۰می‌رسد و این حد نصابی است که نامزد برنده باید از مجموع ۵۳۸رأی الکترال به‌دست آورد.
به این ترتیب چون جمعیت ساکنان ۳۹ایالتی که به نامزد برنده رأی نداده‌اند، از مجموع شهروندان ۱۱ایالت اصلی بیشتر است، بنابراین نامزد برنده بدون اینکه رأی اکثریت مردم را به‌دست آورده باشد با مجموع آرای الکترال ۱۱ایالت پرجمعیت به کاخ سفید می‌رود. در تاریخ آمریکا تا به حال سه بار این اتفاق روی داده‌است.
بسیاری در داخل خود آمریکا هم بر این عقیده‌اند که این سیستم انتخاباتی متناسب با شرایط روز باید تغییر کند. در دهه ۷۰ کنگره تصمیم به تغییر این ساختار انتخاباتی و حذف کالج الکترال گرفت. اما این کار در مراحل پایانی متوقف شد. اکنون حامیان تغییر این سیستم انتخاباتی می‌گویند که باید واسطی به نام کالج الکترال حذف شود و مردم مستقیما رأیشان را به صندوق بیندازند و این رأی به سبد نامزد برنده یا بازنده برود.
مکانیزم انتخابات ریاست جمهوری امریکا از زمان برگزاری کنوانسیون فیلادلفیا تا کنون دست نخورده باقی مانده است و فقط دربرخی از برهه های زمانی تغییراتی بسیار جزئی بر آن اعمال شده است که در کلیت سیستم انتخاباتی چندان تاثیرگذار نبوده است. نظام کالج الکترال هر چند در زمان تدوین آن یک سیستم منحصر به فرد و قابل توجیه به شمار می رفت لکن در شرایط کنونی و در دوران جدید گمان نمی رود پاسخ گوی نیازهای جامعه‌ی امریکای مدرن باشد و ازجایی که روز به روز بر شمار منتقدان آن افزوده می شود این گونه تصور می شود که در آینده قطعا مورد بازبینی های اساسی قرار بگیرد و متحول شود. لیکن همانگونه که در سطور فعلا تعداد منتقدان به اندازه ای نیستند که بتوانند در آینده ای نزدیک این تحول را شاهد بود لکن نواقص و عدم کارایی این سیستم نیز روز به روز برای جامعه‌ی امریکا مشهود و مشهودتر می شود.
چگونگی وتعدادالکترالهای ایالات متحده :
اینکه هر ایالت چه تعداد نماینده در کالج الکترال دارد به جمعیت آن ایالت و نسبت آن به کل کشور بستگی دارد. ایالت‌های پرجمعیتی مانند کالیفرنیا، تگزاس، نیویورک، فلوریدا، پنسیلوانیا و ایلینویز که بیشترین جمعیت را در میان ایالت‌های آمریکا دارند، بیشترین آرای الکترال را هم به‌خود اختصاص داده‌اند.
کالیفرنیا با ۳۷میلیون نفر، ۵۵آرای الکترال دارد. یعنی هم در فهرست جمعیتی اول است و هم در فهرست آرای تعیین‌کننده رئیس‌جمهور. این براساس تعریف مفهوم دمکراسی که حکومت اکثریت بر اقلیت است برنامه‌ریزی شده‌است. ورمونت با ۶۰۰هزار نفر جمعیت تنها سه رأی الکترال دارد.
در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا نامزدی که از بین ۵۳۸ رای الکترال ۲۷۰ رای را بدست آورد، پیروز انتخابات خواهد بود. روند انتخاب رئیس‌جمهور آمریکا و معاون وی در ماده دوم قانون اساسی این کشور مشخص شده است. مجمع گزینندگان به نوعی براساس رأی مردم و رأی کنگره رئیس‌جمهور را انتخاب می‌کند. مجمع گزینندگان به طور کل ۵۳۸ رأی دارد که اگر شخصی موفق به گرفتن ۲۷۰ رأی شود، در انتخابات پیروز می‌شود.
تعاد رای الکترال ایالت های مختلف به شرح زیر است:
آلاباما (۹)، آلاسکا (۳)، آرکانزاس (۶)، آیداهو (۴)، ایندیانا (۱۱)، کانزاس (۶)، کنتاکی (۸)، لوئیزیانا (۸)، می سی سی پی (۶)، میسوری (۱۰)، مونتانا (۳)، نبراسکا (۴)، داکوتای شمالی (۳)، اوکلاهاما (۷)، کارولینای جنوبی (۹)، داکوتای جنوبی (۳)، تنسی (۱۱)، تگزاس (۳۸)، وایومینگ (۳)، ویرجینیای غربی (۵)، جورجیا (۱۶)، آیوا (۶) آریزونا (۱۱)، فلوریدا (۲۹)، اوهایو (۱۸)، بخش دوم کنگره ای ایالت مین (۱)، بخش دوم کنگره ای نبراسکا (۱)، کارولینای شمالی (۱۵)، یوتا (۶)، کلرادو (۹)، میشیگان (۱۶)، نیوهمپشایر (۴)، پنسیلوانیا (۲۰)، ویرجینیا (۱۳)، ویسکانسین (۱۰)،کالیفرنیا (۵۵)، کنتیکت (۷)، دلاویر (۳)، واشنگتن دی سی (۳)، هاوایی (۴)، ایلینویز (۲۰)، مین (۳)، مریلند (۱۰)، ماساچوست (۱۱)، نیوجرسی (۱۴)، نیویور(۲۹)، اورگان (۷)، رودآیلند (۴)، ورمونت (۳)، واشنگتن (۱۲)، مینه سوتا(۱۰)، نیومکزیکو(۵) الکترال دارند.
مجمع گزینندگان به چه شکل عمل می‌کند؟
رأی دهندگان به محل رأی‌گیری می‌روند، رأی خود را به صندوق می‌اندازند، یک برچسب را برمی‌دارند و راهی منزل خود می‌شوند. اما پر کردن بیضیِ کنار نام کاندیدای مورد نظر، پایان کار نیست. مردم در انتخابات عمومی برای مشخص شدن سهمیه الکترال یک حزب رأی می‌دهند. مردم در واقع کسانی را که قرار است از طرف آنها در واشینگتن رأی‌بدهند، انتخاب می‌کنند.
کسی که موفق به کسب رأی مردم می‌شود، در واقع برنده تمام رأی‌های الکترال است. اعضای مجمع موظف هستند مطابق با خواسته مردم رأی دهند.
پس از اینکه رأی‌دهندگان رأی خود را به صندوق می‌اندازند، فرماندار فهرستی از تمام نامزدهای انتخاباتی و گزینندگان آنها فراهم می‌کند. این سند، نامزد پیروز در هر ایالت را مشخص می‌کند و نشان می‌دهد چه کسانی نماینده هر ایالت در مجمع گزینندگان خواهند بود. سپس این فهرست به کنگره و دفتر آرشیو ملی فرستاده و به عنوان یکی از اسناد رسمی انتخابات ثبت می‌شود.
درموقع انتخابات آمریکا، اعضای مجمع گزینندگان هر ایالت در مجلس ایالت خود جلسه رسمی تشکیل می‌دهند و رأی خود را برای انتخاب رئیس‌جمهور و معاون وی به صندوق می‌اندازند. رأی این افراد نیز ثبت می‌شود و به کنگره و آرشیو ملی ارسال می‌شود. کنگره یک جلسه رسمی به منظور شمارش آرای اعضای مجمع گزینندگان تشکیل می‌دهد. پس از آن معاون رئیس‌جمهور آمریکا پیروز انتخابات و معاون وی را اعلام می‌کند.
حسنعلی نوروزی www.hasanalinorouzi.ir