بسمه تعالی
تکنیک های خلاقیت گروهی
تکنیک اسکمپر یا سوالات ایده برانگیز:
در طول روز ایده های جدید زیادی در ذهن انسان موج می زند که بعضی از آن ها واقعا با ارزش و بعضی بی ارزشند. اما تا زمانی که آن ها را شکار نکنیم نمی توانیم بگوییم کدام ارزشمند است. چرا که فرآیند خلاقیت و نوآوری از تصور شروع می شود و پس از مهندسی، تصور تبدیل به ایده می گردد. برای رسیدن به یک ایده لازم است آن را بررسی، ارزیابی، تجزیه، تحلیل،ترکیب، تکمیل و تصحیح نماییم تا به یک تصور مهار شده یعنی «ایده» دست یابیم و این ایده وقتی ارزش بررسی و تجزیه و تحلیل دارد که خواب را از شما گرفته باشد. اگر ایده ها مدیریت نشوند، این قدرت خلاق تبدیل به یک ضعف شود و کاری را که باید انجام دهیم ، کنترل و سازماندهی ایده هاست. یکی از تکنیک هایی که به ایده یابی کمک می کند، تکنیک اسکمپر ( scamper ) است. این واژه از ابتدای حروف یک سری واژه های دیگر تشکیل شده و هدف اصلی این تکنیک تحریک قدرت تصور است تا آن را در جهات مختلف و ضروری به حرکت در آورد. این تحریک به وسیله یک سری سوالات ایده برانگیز صورت می گیرد که شخص در رابطه با مسئله مورد نظرش از خود سوال می کند.
واژه های تشکیل دهنده تکنیک اسکمپر:
1 – جایگزین ، جانشین( substitute ) :، چه مواردی را می توان به جای موارد فعلی به کار برد؟
به جای او چه چه کسی را…؟
از چه فرآیند دیگری می توانیم استفاده کنیم؟
چه چیزی را میتوان به جای چیز دیگر به کار برد؟
مانند : هیزم، زغال، گازوئیل، نفت، بنزین، گاز
2 – ترکیب ( combine ) : ، با چه چیز دیگری می تواند مخلوط شود؟
چه چیزی را با چه چیزی میتوان ترکیب کرد؟
مانند : 1 – دستمال کاغذی + عطر = دستمال کاغذی معطر
2 – تلفن+ دوربین+ ضبط و پخش صوت= موبایل
3 – ترکیب دو عدسی دوربینی و نزدیک بینی در عینکها
4 – کفش های کودکان که هنگام راه رفتن صدا می دهند
3 – اقتباس، سازگاری، تغییر ، انطباق ( adapt ) : ، آن را شبیه چه چیزی می توانیم بسازیم؟
آیا می توان چیزی را متناسب تر کرد؟
آیا میتوان چیز جدیدی را از چیزی دیگری اقتباس کرد؟
آیا میتوان تغییری در چیزی ایجاد کرد؟
مانند : 1 – ساخت هلیکوپتر با اقتباس از بال سنجاقک
2 – ساخت هواپیما با استفاده از ساختمان بال و بدن پرندگان
3 – تولید کنسرو بدون نیاز به درباز کن (با تعبیه قلاب در باز روی درب کنسرو)
4 – ایده ی نوشیدن نوشابه با نی
5 – خمیده کردن و به صورت L در آوردن نی سبب راحتی و زیبایی بیشتر شده است.
4 – تغییر دادن، اصلاح کردن ، بزرگ سازی ( magnify ) :، اگر رنگ،سرعت،شکل و .. را تغییر دهیم چطور می شود؟
آیا باید بزرگ تر، قوی تر و با ارزش تر گردد؟
چرا آن را چند برابر نکنیم؟
آیا می توان چیزی را بزرگ‌تر کرد؟
مانند : 1 – تولید نوشابه‌های خانواده
2 – تولید لاستیک‌های پهن
3 – چند مداد بزرگ و غول پیکر می تواند طرح بسیار زیبایی به ورودی یک دانشگاه بدهد
4 – یک کپسول را می توان چند هزار برابر کرد و به عنوان تابلو یک داروخانه مورد استفاده قرار داد.
5 – کاربردهای دیگر ( put to other uses ) : چه استفاده ای از مواد زاید آن می توان کرد؟
با محصولات مردود شده یا ایده های شکست
خورده چه می توان کرد؟
چه استفاده دیگری از یک وسیله می توانیم بکنیم؟
مانند : 1 – استفاده مجدد از ضایعات کارخانه‌های تولیدی
2 – استفاده از بطری‌های نوشابه خانواده برای ساخت خانه!
3 – روزی نوجوانی این سوال را از خود پرسید که «چه استفاده ای می توانم از این ماشین چمن زنی خراب بکنم؟» سپس ماشین چمن زنی را به دوچرخه ی خود وصل کرد و بدین طریق اولین موتور گازی دنیا متولد شد. آن نوجوان « سویی چیرو هوندا » بود که اکنون یکی از بزرگ ترین مردان جهان است.
6 – کوچک سازی، کاهش ، حذف ( eliminate ) : چگونه می توان آن را متراکم تر و فشرده تر کرد؟
چه می شود اگر کوچک تر شود؟
چه چیزی را می توان حذف کرد؟
آیا می توان این را سریع تر انجام داد؟
چه چیزی را می توان از یک وسیله حذف کرد؟
مانند : 1 – حذف سیم از هندزفری موبایل
2 – کوتاه کردن فرآیندهای اداری و بروکراسی
3 – حذف سیستم میکروفن سبب ساخت میکروفن های یقه ای
4 – حذف سیم تلفن موجب ساخت گوشی های تلفن همراه شد.
7 – بازآرایی ،معکوس سازی ( reverse ) : اگر جای آن ها را با هم عوض کنیم، چه می شود؟
اگر چیزی را معکوس کنیم یا ترتیب آن را تغییر دهیم چه می شود؟
مانند : 1 – تغییر ساعات کار ادارات برای کاهش ترافیک
2 – تغییر آرایش محیط کار برای افزایش کارایی
3 – اگر به جای جمله ی « بعد از فروش پس گرفته نمی شود. » در مقابل مشتری ها بنویسیم « بعد از فروش پس گرفته می شود » چه اتفاقی خواهد افتاد؟ آیا مشتری با اطمینان بیشتری خرید نخواهد کرد؟
به یاد داشته باشید که اگر دو روش برای انجام کاری وجود دارد ، شما باید روش سوم را به کار ببرید…
یک مثال عملی، مؤسس مک دولاند، ری کراک است. با درک کنونی کارهایی که او انجام داده، با تکنیک اسکمپر می باشد، از فروش رستورانها و املاک بجای فقط همبرگر فروختن (P: بکاربستن در دیگر کاربردها)، واداشتن مشتریان به پرداختن قبل از خوردن (R: بازآرایی)، اجازه دادن به اینکه مشتریان خودشان سرو کنند، اجتناب از استفاده از خدمتکار ( E: حذف)، نام برد.
حسنعلی نوروزی